Monday, May 31, 2010

ერთი კვირა, კედელზე

ვფიქრობდი, უკომენტაროდ დამედო დღეისთვის შერჩეული ნამუშევარი, მაგრამ, რაკი მასზე სამეულია გამოსახული, იდეა გამიჩნდა – დამეწერა თემაზე:
სამეულები ჯორჯ ტუკერის შემოქმედებაში

არ ვიცი, კონკრეტულად რა მნიშვნელობას ანიჭებს მხატვარი სამეულების გამოსახვას, მაგრამ ფაქტია, ხშირად ხატავს მათ, თანაც არა მხოლოდ ადამიანების შემთხვევაში, სამ ცალად საგნებიც არაერთხელ გამოუსახავს (მაგალითად, "სანათებზე" მათი რაოდენობა სწორედ სამია). ბლოგზე უკვე გამოფენილი და ტუკერის თითქმის ყველაზე გახმაურებული ნამუშევარი "მეტრო" არაერთი სამეულის ამსახველია: წინა, ცენტრალურ პლანზე სამი მთავარი პერსონაჟია – ქალი და ორი მამაკაცი (პერსონაჟთა ასეთი გადანაწილება სხვა ნახატზეც გვხვდება, სადაც ეს უკვე სასიყვარულო სამკუთხედია). დავუბრუნდეთ "მეტროს": აქ კიდევ ოთხ სამეულს იპოვით. სამეულებია გამოსახული ნახატებზე: "შადრევანი", "მობანავეები და აბანო", "მოსაცდელი ოთახი", "ჯუკბოქსი", "სანათები" (I, II), "სარკმელი I", "ხალიჩა", "მშვიდობის ჩახუტება" და სხვ.

დღევანდელმა არჩევანმა ნახვისთანავე მომნუსხა: ეს სამეული – თითქოს ერთი ქალი სხვადასხვა მხრიდან, ტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ სამ განსხვავებულ პერსონას ვხედავთ – საერთო განცდებით. მუსიკალური ზარდახშა გამახსენდა – აკვიატებულ მელოდიით და შეუჩერებელი მოცეკვავით. ეს ნახატიც "ბრუნავს": შუაგულში მდგომის თვალები – სევდიანი და აწყლიანებული, გაყინული; პროფილი მარცხნივ – გამოქანდაკებული ნაკვთებით და ასე მგონია, შეკავებული სუნთქვით; პროფილი მარჯვნივ – სამეულში ალბათ ყველაზე უღონო.. და როგორი უმიზნო ხდება: თმაში – ვარდი, ტანზე – ცეცხლის ალი, ყურში – მუსიკა და ბოლოს, ტაში..
ან, იქნებ, ტაში ამისთვის არის:
– ჰეი, არის აქ ვინმე?

ჯორჯ ტუკერზე სხვა ნაამბობიც გაიხსენეთ

31 მაისი –
6 ივნისი.

Monday, May 24, 2010

ერთი კვირა, კედელზე

პიტერ ბრეიგელის გახსენებისას მისი რამდენიმე ნამუშევარი მაგონდება (რომლებიც ძალიან მომწონს), მაგრამ დღეს არცერთ მათგანს არ გამოვფენ და არჩევანს "ბავშვთა თამაშებზე" შევაჩერებ:
შეიძლება ითქვას, ეს ნახატი–ენციკლოპედიაა. ბრეიგელმა ტილოზე 200–ზე მეტი ბავშვი და ფლამანდიაში გავრცელებული მისი დროის ალბათ ყველა თამაში ასახა. თამაშების რაოდენობა 80-ს სცილდება. საინტერესოა, რომ ამ თამაშების უმეტესობამ ჩვენს დრომდე მოაღწია და დღესაც პოპულარულია. ბრეიგელმა მათ თავი 1560 წელს მოუყარა.

მხატვრის შესახებ ადრეც დავწერე

პ. ს. ახლა ვფიქრობ, კიდევ ვინ დახატა მოთამაშე ბავშვები. რა თქმა უნდა, რაოდენობით ასეთი მასშტაბური სხვა არ მეგულება..

პ. პ. ს. დღეს წავიკითხე მოთხრობა 86 წლის ქალზე, რომელმაც თოჯინა მოიპარა. უცებ გამახსენდა. იყოს პოსტპოსტსკრიპტუმად.

24–30 მაისი.

Friday, May 21, 2010

XII ფესტივალის ერთი საათი


მინდოდა, წიგნის ფესტივალზე ვრცლად დამეწერა – ვფიქრობდი, ბოლო დღეს მაინც მოვახერხებდი ცოტა მეტი დროის გამონახვას, მაგრამ არა. შეიძლება ითქვას, წლევანდელ ფესტივალზე მხოლოდ ერთი საათი გავატარე: აქედან ნახევარი – პირველი დღის ბოლოს და ნახევარიც დღეს, შესვენებისას. სტენდებს შორის 'ჩარბენით' მიღებული შთაბეჭდილებები კი ასეთია:
რამდენიმე წლის შემდეგ ფესტივალის ისევ ფილარმონიაში გადმოტანის ამბავს ეჭვით შევხედე – ვფიქრობდი, ფოიეს ფართი საკმარისი არ იქნებოდა. აღმოჩნდა, რომ სტენდები სულ სხვაგან განლაგდა, მომეწონა – როგორც, თუმცა სხვა პრობლემა გაჩნდა – მზის გულზე გამოფენილ სტენდებთან დგომა გაუსაძლისი იყო და იქნებ ამიტომაც, – მომეჩვენა, რომ წინა წლებთან შედარებით ცოტა წიგნისმოყვარული ვნახე. პირველად მისვლისას მეც სწორედ სიცხის გამო ავჩქარდი და მალევე წამოვედი. ხალხის რაოდენობაზე ალბათ ფესტივალის მხოლოდ სამუშაო დღეებში გამართვამაც იმოქმედა – ცუდია, რომ 4 დღიდან არცერთი დაემთხვა დასვენების დღეს.
ფასებს რაც შეეხება – იყო ფასდაკლებები, დღეს – ბოლო დღეს, რამდენიმე სტენდთან კიდევ უფრო ჩამოკლებული ფასებიც ვნახე, მაგრამ საერთო ჯამში, როგორც ბოლო წლებში ხდება, მაღაზიების ფასებთან შედარებით დიდ განსხვავებას ფესტივალზე ვერ იპოვით. მიუხედავად იმისა, რომ სტენდები ნორმალურად ვერ დავათვალიერე, მაინც ვფიქრობ – წელს ფესტივალზე ცოტა წიგნი იყო, თუნდაც შარშანდელთან შედარებით.
გული მწყდება, რომ ვერცერთ პრეზენტაციას ვერ დავესწარი (მომეწონა ფოიეში მოწყობილი საპრეზენტაციო სივრცე); არც ის ბედნიერება მხვდა წილად, ქვემოთ დართულ ფოტოზე რომ აქვს ქალბატონს – ვერ ვფურცლავდი წიგნებს, ვერ ვკითხულობდი და შეიძლება ითქვას, ახალი ქართული გამოცემები წლევანდელ ფესტივალზე ვერ აღმოვაჩინე; მათ აუჩქარებლად და ოდნავ ძვირად შეფასებულებს მაღაზიებში დავათვალიერებ. მაქვს ორიოდე შენაძენი – ის წიგნები, რომლების ყიდვა აქამდეც მინდოდა. სასიამოვნო იყო რამდენიმე ნაცნობის ნახვა, მიუხედავად თითოწუთიანი მოკითხვა-დამშვიდობებისა და ფილარმონიის დატოვებისას თავის იმაში დაჯერება, რომ ფესტივალზე წელსაც ვიყავი.

Monday, May 10, 2010

ერთი კვირა, კედელზე

ედვარდ ჰოპერს გამოვფენ, მისკენ მიმიწევს გული:
"ნიუ–იორკის კინო"
აქ არ არის ანტრაქტი, აქ "ექშენია" – თვალში და თავში.

10-16 მაისი.

ანტრაქტი

შეიძლება, ასე უსიტყვოდ დარჩეს ადამიანი? თურმე კი. და ახლა, როცა უხალისოდ (უკვე ესეც) ვარჩევდი ნახატს, თვალწინ ერთმა სიტყვამ გაიფრიალა (ზუსტად, რომ): ტიხარი.
ტიხარს ფანჯარა მოჰყვა, ფანჯარას – ანტრაქტი.
სწორედ ტიხარის ჩადგმას, თუ ფანჯრის გაჭრას, თუ ანტრაქტის გამოცხადებას ვაპირებ:

(სარეკლამო) ტიხარი

"აქ შეიძლება ყოფილიყო თქვენი რეკლამა".
მე არაფერი მაქვს დასარეკლამებელი. უფრო სწორედ, რაც მსურდა, ყველაფერი დავარეკლამე. ახლა ვწერ ამ საშინელ სიტყვას და ვფიქრობ საკუთარ არაკომერციულობაზე.

(თავისუფალი) ფანჯარა
აქ უკეთესად არის საქმე. ბოლო დროს ფანჯრებში ხშირად ვიყურები. თუმცა, რატომ ბოლო დროს? – სულ. ჩემი დღის ფანჯრიდან ქაშუეთის გუმბათი ჩანს. ერთხელ მითხრეს, რომ კარგი ხედი მაქვს. მე ვთვლი, რომ ჩემს ფანჯარაში ბევრი ქვაა. სიმწვანე, რომელიც პეიზაჟს აცოცხლებდა, გადაჭრეს.

ჩემი ღამის ფანჯრიდან მოპირდაპირე კორპუსი ჩანს. დაძინებამდე რამდენჯერმე ვდგები ფანჯარასთან და ვუცქერი მბჟუტავ ნათურებს, გამვლელებს (ზოგჯერ ძაღლებს) და მათ წინ წასწრებულ ან გვერდზე გაბრტყელებულ ჩრდილებს ქუჩის განათების ქვეშ.

ჩემი დღისა და ღამის ფანჯრები ეზიდებიან ჩემამდე სევდას და სიბნელეს, ხანდახან კანფეტს. მე ვამბობ, რომ კარგად არ ვარ. ვისმენ იგივეს. ვწერ მოკლე შეტყობინებებს, ვკითხულობ ლექსებს და ჩართული ვარ საერთო სახალხო ისტერიაში, ოღონდ ჩემებურად – აქა-იქ, მოკლე კომენტარებით, ან სიჩუმით.

ვერ ვპოულობ სიტყვებს, როცა ვკითხულობ მოწოდებებს ცემაზე და "უფრო მეტზეც, თუ საჭიროა"; "ლიბერალი ქალის" განმარტებაზე, რომელიც ბოლშევიკ ქალს ჰგავს; საჭირო რაოდენობის ხმების დაგროვების შემთხვევაში ახალი პარტიის შექმნის პირობაზე და თანა–ხმებზე, რომელთაგან არცერთი კითხულობს შესაქმნელი პარტიის არსს

და

ვემსგავსები მგელს, რომელიც გასცქერის ფარას და
ცხვარს, რომელიც ჩამორჩა, რათა მგელი გაიცნოს.
ვიყურები ფანჯარაში და ვეძებ, კიდევ რომელ ბინაშია მღვიძარე ადამიანი.

ანტრაქტი
(ფანჯრიდან ფანჯრამდე)
ზოგი ტოვებს დარბაზს, ეწევა ფოიეში, განიხილავს ნანახს, იცინის, სხვებს ათვალიერებს, ან უფრო გარეთაც მიდის – შუბლის გასაგრილებლად. წინ მეორე მოქმედებაა. წინ ფინალია და ტაში. ტაში ან გულწრფელია, ან მოწყალე; შეიძლება კვერცხებიც (პროდუქტი აქ – სურვილის მიხედვით) ისროლონ, წარმოსახვაში მაინც.
მისი ანტრაქტი, ვინც სცენაზე იდგა...
მაგრამ, ანტრაქტი ანტრაქტია. მერე ყველა ადგილს უბრუნდება. ფინალამდე. ბისამდე. შემდეგ წარმოდგენამდე.

ეს ანტრაქტიც დამთავრდა. ახლა შერჩეულ ნახატს ჩამოვკიდებ კედელზე. დაათვალიერეთ, თუ გინდათ. აქ მაინც სხვა არაფერია სანახავი. თუმცა, რატომ არა – ტიხარი, ფანჯარა...

Monday, May 3, 2010

ერთი კვირა, კედელზე

ერთხელ ასეც იყოს – გამოფენიდან გამოფენამდე.
ადგილი თითქოს არ შეცვლილა: საიდანაც გამგზავრებაა შესაძლებელი. ოღონდ, აქ შედარებით სიმშვიდეა..
ვან გოგის გოგონა გაჩერებაზე.

3-9 მაისი.