Friday, March 30, 2012

30 მარტი. განწყობა.

დღეს არაჩვეულებრივი ამინდი იყო. ვინც კითხულობს ჩემს ბლოგს, ემახსოვრება, როგორ განვიცდიდი გაწელილ ზამთარს და იმასაც მიხვდება, რამდენს შეიძლება ნიშნავდეს ჩემთვის მარტის ბოლოს როგორც იქნა გამოჩენილი გაზაფხული. სამსახურიდან წამოსულს მომინდა, გადამეღო ყველაფერი, რაც წიგნის მაღაზიისკენ მიმავალ გზაზე შემხვდებოდა. ვიდეო გადაღებულია ჩემი ძველი და ერთგული ფოტოკამერით, გულის გასწვრივ რომ მეკიდა; ხარისხზე ვიდეოს პრეტენზია არ აქვს, ეს უბრალოდ განწყობაა, რისი გაზიარებაც მომინდა, რამაც უცებ ერთი ძველი სიმღერა გამახსენა და მის მოტივზე მატარა; შინ მოსულმაც სწორედ ეს მელოდია მოვძებნე, ვიდეოზე ხმად რომ დამედო. დავტოვე ყველა სხვა ბგერაც – ჩემი ქუსლების კაკუნით დაწყებული ქუჩაში გამოფენილი ბოშა ბავშვების კინკლაობით დამთავრებული. და კიდევ, ვიდეოს ვუძღვნი ჩემს ბლოგზე უცხოეთიდან შემოსულ ყველა სტუმარს, ვისაც შეიძლება თბილისი ენატრებოდეს :)



Thursday, March 29, 2012

Tête à Tête

ყოველთვის მიკვირდა, როგორ ახერხებდნენ ადამიანები ფსიქოლოგებთან სიარულს – თითქმის უცნობებთან საკუთარ თავზე თხრობას. ბოლო დროს ამაზე შეხედულება შემეცვალა და ეს ცვლილება ინგლისურის გაკვეთილებმა გამოიწვია, სადაც ჩემთვის უცნაური რამ მოხდა – საკუთარ თავზე საუბარი დავიწყე. კითხვები, რასაკვირველია, მასწავლებელს ეკუთვნის არჩეული სასაუბრო თემების მიხედვით და ჯგუფის წევრები ვპასუხობთ. ზოგადად, ძალიან არ მიყვარს პირად საკითხებზე დასმული კითხვები, არც მოყოლა მეხერხება (თუ წერას არ ჩავთვლი) და ამ მხრივ არასდროს გამოვხატავ ინიციატივას. გაკვეთილზე კი უხერხულობა მხოლოდ პირველ ჯერზე განვიცადე, მერე საშინაო დავალებებიც დიდი მონდომებით მოვამზადე. დიდი ხანია, მოსწავლის ამპლუაში არ ვყოფილვარ და ამ ფაქტმა დამაფიქრა. როგორც ჩანს, საქმე მიდგომაშია და პედაგოგებს ეს ეხერხებათ (ასეც უნდა იყოს).

ხანდახან ვფიქრობ, ჩვენი მასწავლებელი მწერალი რომ იყოს, რა არაჩვეულებრივი მადანი აქვს ხელთ – უცხო ქვეყანა, უამრავი პერსონა(ჟი), გახსნილი, საკუთარ თავზე ხალისით მოსაუბრე. მე აუცილებლად ვიქნებოდი მწერალი ქართულის მასწავლებელი, უცხოეთში რომ ვცხოვრობდე და ვასწავლიდე :)

Monday, March 26, 2012

ერთი კვირა, კედელზე

ახალი კვირის გამოფენისთვის ჯონ უილიამ გოდვარდი და ეს გოგო შევარჩიე.
მხატვრის შესახებ ცოტა რამ

26–31 მარტი.

Saturday, March 24, 2012

წიგნის სიყვარულის გასავრცელებლად – ალტერნატიული ბიბლიოთეკები

ნიუ–იორკში ახლახან "ნიუ-იორკის ალტერნატიული საჯარო ბიბლიოთეკები" გაიხსნა, რომელთა დიზაინიც არქიტექტორ ჯონ ლოკს ეკუთვნის: ნარინჯისფერი წიგნის თაროები ქალაქის სატელეფონო ჯიხურებში დამონტაჟდა. წიგნების დატოვება ან წასაკითხად წაღება ნებისმიერ მსურველს, რა თქმა უნდა, უფასოდ შეუძლია.
ამ ყველაფერს წინ არაჩვეულებრივი მოძრაობის – ე. წ. ბუქქროსინგის (bookcrossing) – ჩამოყალიბება უძღოდა, რაც გულისხმობს მკითხველებს შორის წიგნთგაცვლას (წაკითხულ წიგნებს ტოვებენ რომელიმე ადგილას და ინფორმაციას წიგნისა და მისი ადგილმდებარეობის შესახებ ინტერნეტით ავრცელებენ). სპეციალური საიტის მონაცემებით, ქვეყნების სია, სადაც ბუქქროსინგი ყველაზე პოპულარულია, ასე გამოიყურება: გერმანია, აშშ, დიდი ბრიტანეთი, იტალია, ავსტრია, ჰოლანდია, ესპანეთი. შესაძლოა, არქიტექტორ ჯონ ლოკს სწორედ ამ მოძრაობამ შთააგონა იდეა, ნიუ–იორკის ხელისუფლებამ კი მის განხორციელებას ხელი შეუწყო. 

გარდა სატელეფონო ჯიხურებში განლაგებული თაროებისა, არსებობს სხვა სახის ალტერნატიული ბიბლიოთეკებიც:
მოძრავი ბიბლიოთეკები – ავტობუსები, რომლებიც შეიძლება შენს სახლამდეც მოვიდნენ. ერთი ასეთი ავტობუსი თბილისშიც დადის და რამდენიმე წლის წინ გადავიღე კიდეც

პორტატული სამკითხველო ოთახები, რომლებიც ნიუ–იორკისა და ბოსტონის საჯარო სივრცეებშია განლაგებული, სტუდენტებისთვის არის განკუთვნილი. აქ არ არსებობს აბონემენტის აღების საჭიროება, მუშაობენ მოხალისე ბიბლიოთეკარები, თაროებზე ინახება დაზიანებული ან გაცვეთილი სასწავლო წიგნები, სივრცე კი სამეცადინოდ საკმაოდ მოხერხებულია, როგორც ფოტოზე ჩანს. 

ყველაზე მეტად მომეწონა ხის პატარა სახლი–ბიბლიოთეკები. პირველი მათგანი სულ რაღაც სამი წლის წინ, ვისკონსინის შტატის (აშშ) ქალაქ ჰადსონში მცხოვრებმა ტოდ ბოლმა დაამზადა დედის ხსოვნის პატივსაცემად, რომელსაც უყვარდა წიგნები და მათი გაცემა. ტოდმა პირველი პატარა ბიბლიოთეკა საკუთარი სახლის წინ დადგა და წიგნების წაღება მეზობლებს შესთავაზა – წაკითხვის შემდეგ დაბრუნების პირობით. დღეს  სხვადასხვა სახალისო დიზაინის მქონე ეს პატარა ბიბლიოთეკები ამერიკის 28 შტატში და 6 სხვა ქვეყანაშია გავრცელებული; მათი ნახვა კერძო სახლების ეზოების გარდა, კაფეების, მაღაზიების, სამედიცინო ცენტრების წინ, ველოსიპედების სადგომებზე და ავტობუსების გაჩერებებზეც შეიძლება.

განსაკუთრებით მომწონს ხალხის განწყობა ასეთი სახის ბიბლიოთეკების მიმართ – აქ წიგნების აღება-დაბრუნებას არავინ აკონტროლებს და სამკითხველოების ფუნქციონირება მკითხველების კეთილსინდისიერებაზეა დამოკიდებული. ყველა ხვდება და იზიარებს ერთ რამეს – ყველაფერი წიგნების სიყვარულის გასავრცელებლად ხდება და ამიტომ საჭიროა ზრუნვა იმაზე, რომ თაროები არ დაცარიელდეს. კარგი იქნებოდა, ჩვენთანაც არსებობდეს მსგავსი ბიბლიოთეკები. სიამოვნებით დავტოვებდი წიგნებს ან თავადაც ვიქონიებდი პატარა სახლ-ბიბლიოთეკას.

წყარო:

Monday, March 19, 2012

ერთი კვირა, კედელზე

რაღაც ცნობებს ვეძებდი მარკ შაგალის შესახებ და მის სიტყვებს წავაწყდი"მხოლოდ სიყვარული მაინტერესებს და მხოლოდ იმ საგნებთან ვურთიერთობ, რომლებიც სიყვარულის გარშემო ბრუნავენ".
რა ზუსტად უთქვამს – მისი მთელი შემოქმედება ამის დადასტურებაა, რომლის ერთ პატარა ნაწილს დღეს აქ გამოვფენ: "დიდი მზე" (1958 წ.)

19–25 მარტი.

Saturday, March 17, 2012

თეატრი მაყურებლისთვის

38 ლარი თეატრის ბილეთი. როგორც ჩანს, ჰგონიათ, რომ საქართველოში ხალხი ძალიან გამდიდრდა. ასეთ ფასიან ბილეთს ბევრი ადამიანი საკუთარი თავისთვის ვერ იყიდის, არათუ დამატებით ვინმე დაპატიჟოს. მაგრამ ამას, ვფიქრობ, არავინ გააპროტესტებს, რადგან ფასებზე და გადასახადებზე წუწუნი ჩვენს ქვეყანაში არ უყვართ; აქ მზად არიან გადაიხადონ მეტი, ოღონდ სადმე არ წამოსცდეთ, რომ რაიმე ეძვირებათ (მერე „მეზობელი რას იტყვის“). სამაგიეროდ, ამ ფონზე, გვაქვს ტელევიზია, რომელიც უფასო, ე. წ. შოუებით "ხვეწს" გემოვნებას და შემდეგ, თავისივე ეთერიდან გვიცხადებს, რომ გაუნათლებელი თაობა მოდის – არავის იცნობენ ბიჭოლას გარდა.
ტელევიზიამ გამახსენა – ადრე არსებობდა ტელესპექტაკლები და არაერთი სპექტაკლის ტელევერსია გადიოდა ეთერში. ეს კარგი იყო მათთვის, ვინც ამ სპექტაკლებს სცენიდან ვერ ნახულობდა. გარდა ამისა, ეს ფონდი დღეს უკვე ოქროს ფონდია (სამწუხაროა, რომ საზოგადოებრივი ტელევიზია დღეს მის რეტროსპექტივასაც არ აწყობს).

კინოში ერთი კარგი სიახლეა (რაც, მართალია, ყველა კინოთეატრს არ ეხება, მაგრამ მთავარია, პრეცედენტი არსებობს) – 2 დღით ადრე თუ იყიდი ბილეთს, ფასდაკლებაა. 8-15 ლარიანი ბილეთის 3 ლარად ყიდვის შესაძლებლობა ცუდი არ არის. კარგი იქნება, ასეთი რამ თეატრებმაც შემოიღონ. სახელმწიფო  თეატრები, კინოთეატრებისგან განსხვავებით, ჩვენი გადასახადებით ფინანსდება და პრეისკურანტის შედგენის დროს აუცილებელია მოსახლეობის ფინანსური შესაძლებლობების გათვალისწინება.
და საერთოდ, მგონია, ხელოვანმა ადამიანებმა (არა მხოლოდ თეატრის დარგში) თავის თავზე უნდა აიღონ რაღაცები ქვეყანაში, სადაც გემოვნება და ზოგადი განათლების დონე დეგრადირდება.

ჩემი სამუშაო თეატრთან დაკავშირებული ისტორიული ცნობების დამუშავებასაც მოიცავს. ერთი საუკუნის წინ ჩვენი ლეგენდარული მსახიობები, როგორებითაც ახლა უკვე ვეღარ მოიწონებს თავს თანამედროვე ქართული თეატრი (იქნებ იმიტომაც, რომ თეატრი სახალხო ვეღარ არის და ახალი თაობის მსახიობების შესახებ ქვეყნის მოსახლეობის უდიდეს ნაწილს ინფორმაცია არ აქვს, შესაბამისად, ვერ ხედავს და აღიარებს მათ ნიჭსა და შესაძლებლობებს), ხშირად უფასოდ, თვეობით მოგზაურობდნენ საქართველოს რეგიონებში, გამოდიოდნენ სოფლებისა და დაბების სცენებზე, რომ „ხალხში განათლება შეეტანათ“.
თეატრი სახალხო ხელოვნებაა, ხალხის გარეშე მის არსებობას აზრი არ აქვს. გარკვეული აქციების დაწესება, რაც მაყურებლის მოზიდვაზე იქნება გათვლილი, მხოლოდ კარგს მოუტანს ორივე მხარეს – თეატრალურ დასებსაც და ხალხსაც.

Friday, March 16, 2012

თბილისური "სეილების" ისტორიიდან და კავალიერის "თაფლის თვე"

100 წლის წინანდელ ჟურნალ "თეატრი და ცხოვრებაში" ვნახე და არ შემეძლო, აქ არ მომეტანა: რეკლამა ქართულ პრესაში – "დიდი იაფობა" – ჩვენი დროის "სეილის" და ფასდაკლების წინამორბედი. 102 წლის წინ, 16 მარტს კავებიანი თბილისელი ქალები ალბათ გურგენოვის სახლისკენ მიიჩქაროდნენ:
რომ არა ძველი ქართულით ნაწერი ტექსტები, ბევრი სარეკლამო განცხადება თანამედროვედ გამოიყურება დასმული აქცენტების გამო.
აი, შემდეგ ცნობებს თუ წავაწყდებოდი, რას წარმოვიდგენდი. რამდენიმე თვის წინ ლინას შესახებ დავწერე და დღეს ჩემ პოსტს ქართული წყაროებიც დაემატა:

"თეატრი და ცხოვრება", 1910, # 25, 30

Wednesday, March 14, 2012

სპონტანური და კომბინირებული

მეორე დღეა, მზიანი დღე "ხდება" და, მიუხედავად სიცივისა, უკეთ ვარ. სახლში კი ნამდვილი გაზაფხული გვაქვს: დედამ მოცხარის (აქ ეწერა "სმაროდინა") რამდენიმე ტოტი მოიტანა და ოთახის პალმის ძირში ჩავრგეთ, ვიდრე ბაღში გადავიტანთ. გუშინწინ გაფშეკილი ტოტები იყო, გამხმარის შთაბეჭდილებას ტოვებდა, დღეს ვნახე და წვრილ-წვრილი მწვანე კვირტებით არის სავსე. გამიხარდა, როგორც იქნა რაღაც გაზაფხულის დამახასიათებელი დავინახე (გასაყიდად გამოფენილი ყვავილები აღარ მოქმედებს – ლამის მთელ წელს ვხედავთ).
ჩემი ინგლისურის მასწავლებელი, რომელიც წლობით ცხოვრობდა სხვადასხვა ქვეყანაში, ამბობს, რომ კომბინირებულ სიზმრებს ხედავს – მაგალითად არის იმ ადგილზე, სადაც წლების წინ იმოგზაურა და ახალშერთულ ქართველ ცოლთან ერთად ზის იმ მანქანაში, რომელიც ამერიკაში დატოვა. მერე ვფიქრობდი, თითოეული ჩვენთაგანი რამდენი განცდილის "შედეგია" დღეს; კიდევ იმაზე, რომ მე, მაგალითად, სიზმრებში ძირითადად ბავშვობისდროინდელ სახლებში ვარ ხოლმე და ხშირად ხდება, რომ ახლანდელი ნაცნობები იქ მაკითხავენ. სულ ახლახან ერთი სიზმარი ამიხდა, რასაც მხოლოდ პოსტფაქტუმ მივაქციე ყურადღება. წუხანდელი სიზმარი კი კარგს არაფერს უნდა მიქადდეს. ვფიქრობ, ანდერძის წერა ხომ არ დამეწყო :) არ ვიცი, რატომ გახდა სიზმრების თემა აქტუალური ბოლო დღეებში. თითქოს ერთმანეთს მიეწყო: იქ – სიტყვამ მოიტანა და თქვეს, აქ – გამახსენდა...
მომწონს გაკვეთილზე სპონტანურად წამოჭრილი სასაუბრო თემები და აქაც, მართალია, არეულ-დარეული ჩანაწერი გამომივიდა, მაგრამ მაინც დავაჭერ ხელს გამოქვეყნების ღილაკს. უბრალოდ, სულ ეს მოგროვდა მას მერე, რაც ახალი პოსტის ფანჯარა გავხსენი.

Tuesday, March 13, 2012

ორშაბათის სენტიმენტები

დღეს სამუშაო ოთახის ფანჯარას თვალს ვარიდებდი. ერთადერთ იასაც კი, რაფაზე რომ დგას, ისე დავუსხი წყალი, გარეთ არ გამიხედავს. სამაგიეროდ, საღამომ არ მომცა საშუალება, ისევ დამეხუჭა თვალები: უკვე საშინლად მოქმედებს ჩემზე თოვლის დანახვა, შეთეთრებული ტოტები, მოყინული გზები, ტალახი და ფიფქები. იმას ჰგავს, ძალით გაჭამონ საჭმელი, რომელიც არ გიყვარს... და არც საჭმელი და არც ძალა ილეოდეს.

ისე სწრაფად გადის დღეები და მოდის ორშაბათები. ბლოგზე ორშაბათს მაინც ვდებ პოსტს – განწყობების თუ ტრადიციის გამო და ვწუხვარ, როცა ვხედავ – წინა პოსტიც ორშაბათს ეკუთვნის, რომ უსაშველო სიჩუმე მაქვს შეყრილი, არადა რამდენი რამ შემეძლო დამეწერა: მაგალითად, წაკითხულ წიგნებზე მომეყოლა, დიდი რაოდენობით რომ დამიგროვდა, ან თბილისის უსახლკარო ცხოველებზე – მათ ამბებს  სოციალურ ქსელში ვკითხულობ, ან ადამიანებზე, რომლებიც მახარებენ და გულს მტკენენ; უბრალოდ, ახალ ადამიანებზე, რომლებსაც ვხვდები; ან ვალდებულებებზე და მათი წყალობით სრულიად წართმეულ თავისუფალ დროზე, ანაც დღისა და ღამის სიზმრებზე. მინდა, მივხედო აქაურობას – ხშირად ვცვლიდე "საღამოს საკითხავს", ვამატებდე ახალ რუბრიკებს, ხშირად ვსტუმრობდე საყვარელ ბლოგებს. ხანდახან ვფიქრობ, ჩემი ბლოგი რომ ანონიმური იყოს, დავწერდი? ალბათ არც მაშინ, უფრო სწორედ, ამ განწყობის და რუტინის პატრონი – ვერ. ხან მგონია, რომ ძალიან შემეშველებოდა ნეთბუქი – ნებისმიერ მოსახერხებელ და ჩაჩუმებულ კუთხეში განსამარტოვებლად და მხოლოდ ასე დამიბრუნდებოდა სიტყვები.
ერთადერთი, სიზმრები და ტრანსპორტში წაკითხული წიგნებია, სადაც ვიყუჟები. და ისინიც ისე მალე მთავრდებიან. სათვალავი ამერია. მათიც და ორშაბათებისაც.

გუშინ ბრედბერის "ბაბუაწვერას ღვინოს" კითხვა დავიწყე. წიგნის მაღაზიაში  წინასიტყვაობას და რამდენიმე გვერდს გადავხედე და მივხვდი, ამ გაწელილ ზამთარში ძალიან მჭირდებოდა საკითხავი, სადაც ზაფხულზე იქნებოდა მოთხრობილი, თანაც ლამაზად. მოწყურებულივით ვყლაპავ ზოგიერთ ფრაზას, სადაც ბუნებაზეა საუბარი. ლამის დეპრესია დამმართოს ზამთარმა. ერთადერთი, რასაც აქამდე არ მივყავარ, ყოველდღიური საზრუნავებია, რომლებიც ნაწვიმარზე ამოსული სოკოებივით მრავლდებიან. უსულო საგნებიც კი მართავენ ჩემს დროს; მათაც აქვთ სიტყვის თქმის უფლება და თუ არ შევუსრულებ მოთხოვნებს, პროტესტს ყველაზე შეუვალად "გამოხატავენ"... ამასობაში შაბათები შემიყვარდა, თითქოს ყველაზე "ჩემი თავის პატრონი" შაბათობით ვარ.

რა იქნება, ფანჯარაში თეთრტოტება ხეები არ ჩანდნენ.
ახლა არ იყოს სამის ნახევარი და გაღვიძებამდე 5 საათზე ნაკლები არ მრჩებოდეს.
სიზმრად ვნახო ის ადამიანები, ვინც მენატრება.
რამე კარგი მოხდეს ხვალ.
თუნდაც მზიანი დღე.

Monday, March 12, 2012

ერთი კვირა, კედელზე

ამ კვირაში ერთი წელი შესრულდა იაპონიაში მომხდარი ტრაგედიის შემდეგ. მინდა ეს გამოფენა იაპონურ მხატვრობას დავუთმო, კერძოდ, კაცუშიკა ჰოკუსაის ნამუშევრებს. მის შესახებ ადრეც დავწერე.
*
ამ ნახატზე გამოსახულ ლამაზ და ძლიერ ხეს, რომლის ტანზეც ადამიანები ხელების შემოხვევას ცდილობენ, სიცოცხლის სიმბოლოდ აღვიქვამ...
*
მართალია, ზამთარი ახალი ძალით შემოგვიბრუნდა – ისევ თოვლი და მოყინული გზები გვაქვს, მაგრამ კალენდარზე უკვე აღნიშნული გაზაფხულის თვე მაინც იმედად მრჩება. ყოველთვის მომწონდა, როგორი დამოკიდებულება აქვთ იაპონელებს ბუნებასთან. ალუბლის ხეები ავიღოთ და მასთან დაკავშირებული ამდენი ემოცია – სხვადასხვა სახით რომ გამოხატავენ. შემდეგ გამოსაფენ ნახატზე გამოსახული აყვავებული ხეები მათ ირგვლივ გაშლილ იაპონურ ყოველდღიურობას განსაკუთრებულ განწყობას სძენს. ნახატს "ფუძის მთის ხედი გოტენიამას მთიდან" ჰქვია. 


12–18 მარტი.

Tuesday, March 6, 2012

ერთი კვირა, კედელზე

ძალიან დატვირთული ორშაბათის გამო გამოფენის გახსნა დამიგვიანდა და გული დამწყდა. ამ კვირის კედელს  ჯონ სინგერ სარჯენტის ნამუშევარს ვუთმობ: მხატვარი პოლ ელიო ესკიზირებისას, მეუღლესთან ერთად (1889 წ.). მომწონს განწყობა ამ ნახატიდან: მშვიდი ამინდი, ირგვლივ მხოლოდ ბუნების ხმები რომ ისმის, კაცს მიყრდნობილი ქალი – მისი მზერა, მომუშავე კაცი – შემოქმედი...

6–11 მარტი.

Friday, March 2, 2012

შუშანაძვები

ვუძღვნი გამჭვირვალობას და ნაძვებს.








 

  მოვნათლე შესაბამისად.

my flickr