Sunday, May 27, 2012

P.S. : ფესტივალი

შეიძლება ითქვას, მთელი წლის საკითხავი მაქვს – ზოგი ადრე ნაყიდი წიგნი, ზოგიც ამ ფესტივალზე. დღეს კიდევ 2 მივამატე სიას. ერთ მათგანთან დაკავშირებით ასეთი ამბავი გადამხდა: წიგნი ქვედა თაროზე ჩალაგებულ სხვადასხვა თემატიკის და წლების გამოცემებს შორის ვიპოვე (არ დავწერ მაღაზიის სახელს); გადავხედე, დამაინტერესა. რა ღირს-მეთქი, ვეკითხები გამყიდველს. ეს სად იპოვეთო. ვიფიქრე, რაღაც დაკარგული ვნახე და უხარია. ამ თაროზე-მეთქი. გოგო კი აგრძელებს: ჩვენიაო? ბოლოს სიაში მოძებნა და ფასიც გავიგე. სანამ ვიყიდიდი, უცებ სხვა მსურველიც გამოჩნდა. მოკლედ, ეს მივიწყებული წიგნი ლამის აღმომჩენის სტატუსით პრივილეგირებულმა წამოვიღე შინ. ესპანურენოვანი ლიტერატურა ძალიან მომწონს, თითქმის ყველა თარგმანს ინტერესით ვეცნობი. ჰოდა, ეს ჩემთვის ახალი მწერალია – ასორინი. მგონი ფესტივალის შემდგომ კითხვის სეზონს მისით გავხსნი, წაკითხვის განწყობა აქა-იქ გადახედვამ უკვე შემიქმნა.

დღის ბოლოს დავესწარი ერთ კულინარულ წარდგინებას, კიდევ გავიარ-გამოვიარე და ეგ იყო. მორჩა ჩემი "წიგნის ფესტივალი 2012" და მასზე პოსტებიც.

Saturday, May 26, 2012

წიგნის ფესტივალი

უკვე მე-14. საოცრად სწრაფად გადის დრო. რაც ამ წლებმა ჩამომიყალიბა, ფესტივალზე მოლოდინის და სიხარულის განცდით წასვლაა. წელს, აპრილის მერე მაღაზიებში წიგნები აღარ მიყიდია – ეს საქმე ფესტივალისთვის გადავდე ფასდაკლებების იმედით. ამ მხრივ "დიოგენემ" გამოიჩინა თავი (40-50 %) და, შესაბამისად, ხალხმრავალი სტენდიც აქვს. უმეტეს სტენდთან ძირითადად 10-20 %–იან ფასდაკლებას გვთავაზობენ. ფესტივალის საინფორმაციო ბუკლეტი გვეუბნება, რომ პავილიონში 94 მონაწილეა. ეს რომ არ წამეკითხა, გაცილებით ნაკლებს ვივარაუდებდი, რადგან წინა წლებთან შედარებით თავისუფალი ფართი თვალში მოსახვედრია – როგორც ჩანს, განლაგების დამსახურებით. ასევე ცოტა მომეჩვენა დამთვალიერებელიც და პრეზენტაციებიც. ხალხის დიდი ნაწილი წლევანდელ საფესტივალო სიახლესთან – მაკულატურის შემგროვებელ პუნქტებთან იყო შეკრებილი. როგორც მოგვიანებით გავიგე, ამ ჩვენს კითხვის მოყვარულ ადამიანებს მხოლოდ ფიზიკური მოძველების გამო საკმაოდ კარგი გამოცემებიც ჩაუთვლიათ ნაგვად. პრიალა ყდები ხშირად ხომ უფრო თვალწარმტაცია.

რაც შეეხება ჩემს შენაძენს: ახალი თარგმანებიდან ვიყიდე პალანიკისა და ოსტერის წიგნები, ასევე ფამუქი, კუნდერა, კამიუ, ფოლკნერი. ჰო, კიდევ ფიროსმანის ნახატებიანი საყვარელი ბროშები, რომლებიც არ მგონია, დანიშნულებით გამოვიყენო, უბრალოდ, გვერდი ვერ ავუარე გულგრილად.

დღეს ასევე მინდოდა ყვავილების ფესტივალზე წასვლა და ვერ მოვახერხე; სიმართლე ვთქვა, ადგილმდებარეობის გამოც – სამხედრო აღლუმის მიმდებარედ მოწყობილმა გამოფენამ ისე აღარ მიმიზიდა. წიგნებს ხვალაც ვინახულებ. იქნებ რამე იპოვოს თვალმა – წასაკითხად ან ფოტოდ სასურველი.

ეს დღევანდელები:




Friday, May 25, 2012

წიგნებისაკენ, რასიზმის გავლით

დღის ბოლოს მოვახერხე წიგნის ფესტივალზე წასვლა, რამდენიმე წიგნის ყიდვაც, პავილიონის სივრცისთვის თვალის გადავლებაც, რომელიც ხალვათად მომეჩვენა და გზად – რასიზმზე დაფიქრებაც. წიგნებზე ხვალ, მით უმეტეს, რომ ფოტოებსაც გადავიღებ და ყველაფერს გულდასმით დავათვალიერებ. მანამდე ფესტივალისკენ მიმავალი გზის ამბავი:
წერეთელზე წვიმამ მომისწრო და მაღაზიის ტენტის ქვეშ შევეფარე. ჩემ წინ გაჩერებულ ტაქსის ყურადღება იქვე მდგომი კაცის გამო მივაქციე. გამოეღო კარი და ყვიროდა: "გადმოდი! გადმოდი..." ტაქსის წინ ზანგი ბიჭი იდგა, კაცი შიგნით მჯდომს მიმართავდა. ჯერ ვიფიქრე, უნდოდა თავად გადაეხადა ფული, მაგრამ მალე ხმას აუწია და მოთხოვნას გინებაც დაუმატა, კარიც გამოაღო და მიაჯახუნა. თურმე იმავე ტაქსით უნდოდა წასვლა. ბიჭი აშკარად აწურული იჯდა და ხურდას ელოდა. რომ გადმოვიდა, ცოტა დააკლდა ჩვენებურს – არ დაერტყა. გამოიქცნენ ეს ბიჭები და ჩემ გვერდით, კუთხეში მიიჭუჭყნენ. თან იხედებოდნენ, თვალით მანძილს ზომავდნენ –  ხომ არ ვბრაზობდი მათთან ახლოს დგომის გამო. რომ შეძლებოდათ, კედელშიც გავიდოდნენ ალბათ. მე კიდევ სად დავმალულიყავი, არ ვიცოდი. საშინლად შემრცხვა. ამ დროს მაღაზიის პერსონალი გამომეცხადა – შემიპატიჟეს, ჩამოჯექით, თუ გინდათო. მანამდეც ვიდექი და არ შემოუთავაზებიათ, ჰოდა ამიტომ ვიფიქრე – ალბათ ცდილობენ, გამარიდონ-მეთქი ამ ხალხს. ისე შევწუხდი, აღარ დავუცადე წვიმის გადაღებას და გამოვიქეცი.

მთელი საღამოა ვფიქრობ, რატომ. რას აშავებდნენ ის ბიჭები? იმგზავრეს, ელოდნენ ხურდას. რატომ უნდა გამოლანძღოს ვინმემ? რატომ იყო აუცილებელი იმავე ტაქსით მგზავრობა მაშინ, როცა თბილისში ლამის ყოველი მეორე მანქანა ტაქსია? მათ მაგივრად რომ თეთრკანიანი უცხოელი ყოფილიყო, ასე მოექცეოდნენ?

Wednesday, May 23, 2012

21-ე საუკუნის 20 საუკეთესო

ამ კვირის მთავარი თემა წიგნებია – ხვალ თბილისის წიგნის ფესტივალი იწყება. მე, როგორც ყოველთვის, ველი და შთაბეჭდილებების გაზიარებასაც ვაპირებ; მანამდე კი ერთი გამოკითხვის შესახებ. ზოგადად, რეიტინგები არ მიყვარს, რადგან ადამიანთა ერთი ჯგუფის აზრი შეფასების  უალტერნატივობას არ ნიშნავს, მით უმეტეს მაშინ, როცა საქმე წიგნებს ეხება. თუმცა, ინფორმაციულობის თვალსაზრისით ნამდვილად საინტერესოა და სწორედ ამ მიზეზით გადავწყვიტე, გამოკითხვის შესახებ ბლოგზეც დამეწერა. 
ამერიკულმა ლიტერატურულმა ჟურნალმა The Millions  21-ე საუკუნის 20 საუკეთესო პროზაული წიგნი დაასახელა. გამოქვეყნდა ორი სია – მკითხველების და ექსპერტების მიერ შედგენილი. ექსპერტების ჯგუფში შევიდა 56 ცნობილი ავტორი, კრიტიკოსი და  გამომცემელი. საინტერესოა, რომ მკითხველებისა და ექსპერტების აზრი 10 წიგნზე ერთმანეთს დაემთხვა. მე კი აღმოვაჩინე, რომ სიიდან მხოლოდ ერთი – „არასოდეს გამიშვა“ მაქვს წაკითხული, რაც ახლახანს ითარგმნა ქართულად და შემშურდა რუსების, რომლებიც ოპერატიულად თარგმნიან უახლეს პროზას.

მკითხველების მიერ შედგენილი ოცეული ასე გამოიყურება (სათაურების თარგმნას თავად შევეცდები):
  1. ჯუნო დიასი. „ოსკარ უოს მოკლე და განსაცვიფრებელი ცხოვრება“ (2007 წ.) / "The Brief, Wondrous Life of Oscar Wao" by Junot Díaz – დომინიკური წარმოშობის ამერიკელი მწერლის ნახევრად ავტობიოგრაფიულმა რომანმა 2008 წელს პულიცერის პრემია მიიღო.
  2. რობერტო ბოლანიო. „2666“ (2004 წ.) / "2666" by Roberto Bolaño – ჩილელი მწერლის ნაწარმოები, რომელიც ავტორის მიერ  5 დამოუკიდებელ წიგნად იყო ჩაფიქრებული, თუმცა მისი გარდაცვალების შემდეგ ერთ წიგნად გამოიცა. 
  3. ჯეფრი ეუჯენაიდისი. „საშუალო სქესი“ (2002 წ.) / "Middlesex" by Jeffrey Eugenides – ბერძენი მწერლის ამ წიგნმა 2003 წელს მიიღო პულიცერის პრემია.
  4. დევიდ მიტჩელი. „ღრუბლების ატლასი“ (2004 წ.) / "Cloud Atlas" by David Mitchell.
  5. კორმაკ მაკარტი. „გზა“ (2006 წ.) / "The Road" by Cormac McCarthy – წიგნის მიხედვით 2009 წელს გადაიღეს ამავე სახელწოდების ფილმი.
  6. იენ მაკიუენი. „გამოსყიდვა“ (2001 წ.) / "Atonement"  by Ian McEwan – შესულია ყველა დროის 100 საუკეთესო წიგნს შორის, 2007 წელს გადაიღეს იგივე სახელწოდების ფილმი.
  7. მაიკლ ჩაბონი. „კავალერისა და კლეის გასაოცარი თავგადასავალი“ (2000 წ.) / "The Amazing Adventures of Kavalier & Clay" by Michael Chabon – 2001 წელს მიიღო პულიცერის პრემია.
  8. ჯონათან ფრანზენი. „შესწორებები“ (2001 წ.) / "The Corrections" by Jonathan Franzen.
  9. მერილინ რობინსონი. გილეადი (2004 წ.) / "Gilead" by Marilynne Robinson – 2005 წელს მიიღო პულიცერის პრემია.
  10. ზედი სმითი. თეთრი კბილები“ (2000 წ.) / "White Teeth" by Zadie Smith – ბრიტანელი მწერლის სადებიუტო წიგნი.
  11. ჰარუკი მურაკამი. კაფკა სანაპიროზე (2002 წ.) / "Kafka on the Shore" by Haruki Murakami.
  12. ხალედ ჰოსეინი. ფრანს ადევნებული (2003 წ.) / "The Kite Runner" by Khaled Hosseini.
  13. კაძუო იშიგურო. არასოდეს გამიშვა (2005 წ.) / "Never Let Me Go" by Kazuo Ishiguro – იაპონური წარმოშობის ბრიტანელი მწერალი, ბუკერის პრემიის მფლობელი. წიგნი დასახელდა ყველა დროს 100 საუკეთესო წიგნს შორის. 2010 წელს გადაიღეს ამავე სახელწოდების ფილმი.
  14. უ. გ. ზებალდი. აუსტერლიცი  (2001 წ.) / "Austerlitz" by W.G. Sebald.
  15. რიჩარდ რუსო. იმპერიის დაცემა  (2001 წ.) / "Empire Falls" by Richard Russo.
  16. ალის მუნრო. გაქცეული (2004 წ.) / "Runaway" by Alice Munro.
  17. კოლმ ტობინი. ოსტატი (2004 წ.) / "The Master" by  Colm Toibin – ირლანდიელი მწერლის ამ წიგნმა 2004 წელს ბუკერის პრემია მიიღო.
  18. ჩიმამანდა ნგოზი ადიჩი. ყვითელი მზის ნახევარი (2006 წ.) / "Half a Yellow Sun" by Chimamanda Ngozi Adichie – ნიგერიელი მწერალი ქალის წიგნი.
  19. ჯუმპა ლაჰირი. „არაჩვეულებრივი მიწა“ (2008 წ.) / "Unaccustomed Earth: Stories" by Jhumpa Lahiri – ინდური წარმოშობის ამერიკელი მწერალი ქალის წიგნი.
  20. სუზანა კლარკი. ჯონათან სტრენჯი და მისტერ ნორელი (2004 წ.) /  "Jonathan Strange & Mr. Norrell" by Susanna Clarke. 
თითქმის ყველა წიგნი დაჯილდოებულია რომელიმე (ან არაერთი) მნიშვნელოვანი  პრემიით. არსებობს რამდენიმე მათგანის ეკრანიზაციაც. და ბოლოს, ამ ორი გამოკითხვის შედეგები მინიჭებული ადგილების მიხედვით:

Thursday, May 17, 2012

არასოდეს გამიშვა

ხანდახან უცნაურად ემთხვევა ერთმანეთს მოვლენები. მაგალითად, კითხულობ წიგნს, რომლის სათაურიც უცებ მთელ შენს აწმყოს ერგება ქუდად. შეგიძლია ყველაფერს მიუსადაგო – ყველა სიტუაციას, ყველა სურვილს, ყველა სათქმელს. მარტოდ დატოვების შიში ალბათ ყველაზე დიდი შიშია, რაც კი არსებობს. გეშინია, რომ გაგიშვებს ხელს სიზმარი, დღე, ჯანმრთელობა, წარმატება, ადამიანი, სიყვარული. და თუ ღმერთი სიყვარულია, ღმერთიც. გგონია, მერე აღარაფერი დაგაკავებს, უწონო გახდები, ვერ მიმაგრდები ნიადაგზე თავიდან აღმოსაცენებლად, რადგან არ იარსებებს ნიადაგი. გგონია, ყველაფერი ხელის გაშვებით მთავრდება. ყველაზე დიდ ხელის გაშვებად კი გარდაცვალება მიგაჩნია, რადგან ამ ამბის გაგრძელებისა მიახლოებითაც არაფერი იცი – გარდმოცვლილები არ გინახავს. არავის ჰქონია შენს ირგვლივ უკან დასაბრუნებელი ბილეთი.
წიგნი ჯერ არ წამიკითხავს ბოლომდე. ზუსტად ვიცი, მყავს ადამიანები და მაქვს გრძნობები, რომლებსაც მინდა ვუთხრა: ”არასოდეს გამიშვა”.

Monday, May 14, 2012

ერთი კვირა, კედელზე

ამ ორშაბათს არაფრის გამოფენა მომდომებია. ბოლოს და საკმაო დაგვიანებით გერმანელი ექსპრესიონისტის, ფრანც მარკის (1880–1916) ცხენები შევარჩიე:
ცხენი სივრცეში (1910 წ.)
ლურჯა ცხენი (1911 წ.)

14–20 მაისი.

Monday, May 7, 2012