თარგმანის გამო (სილვია პლათი)

ახლა სილვია პლათის ლექსი ვთარგმნე და ამ წერილის დაწერაც გადავწყვიტე. ლექსის თარგმანის სამი სხვა ვარიანტიც შევინახე, რადგან მე სწორედ ამ ვარიანტებზე მსჯელობას ვაპირებ და მთარგმნელების მიერ ტექსტების ჩასწორების შემთხვევაში მსჯელობა აზრს დაკარგავს.
მე თუ მკითხავთ, თარგმნა საპასუხისმგებლო საქმეა, როგორც მკითხველის, ისე – ავტორის მიმართ და ტექსტის გადასხვაფერება მისაღები არ არის. კი, არსებობს თავისუფალი თარგმანი, მაგრამ მაინც. იყიდეთ შანელის კაბა და მოაცილეთ აქსესუარი, ან დაამოკლეთ, ან მიაკერეთ რაიმე. ეს აღარ იქნება შანელის კაბა.
ის, რომ არ მიყვარს ნათარგმნი პოეზიის კითხვა, ვფიქრობ, მთარგმნელების "დამსახურებაა" (ისიც მართალია, რომ უთქვამთ – თარგმნა დაუფასებელი შრომაა და სწორედ ამიტომ არის საჭირო პასუხისმგებლობით მოკიდება). თანამედროვე თარგმანებს ძირითადად ინეტში და ისიც, იშვიათად ვეცნობი. ეს მესამე ლექსია, რომელიც ვთარგმნე. უბრალოდ, მომინდა, იმ ძირითადი შენიშვნების გარეშე წამეკითხა, რომლებიც გამიჩნდა:

ნინო დარბაისელის თარგმანში: კატა ცინდალით არის ჩანაცვლებული (ალბათ ბავშვის გამო ასოციაციურად კნუტად იქცა; კატა – კნუტად არა მხოლოდ მის თარგმანშია). ორიგინალში აქცენტი მხოლოდ კატასავით (აქ, ცინდალივით) პირის დაფჩენაზე არ არის, არამედ იმაზე, რომ ეს პირი სუფთაა (შედარება არ მომწონს :) ). აქ კი, სიტყვა სუფთა (clean ) გაქრა. ასევე, წამოხტომა და ბორძიკით წამოდგომაც (stumble) მგონი სხვადასხვა მოძრაობებია; ეს მონაკვეთი: "მკრთალი სუნთქვა კრთის" – არ მგონია, გამართლებული ვარიანტი იყოს, მითუმეტეს, სუნთქვას თავისი სახეობრივი გამოსახვა აქვს – ჩრჩილი; თან, ბოლოში მკრთალი ვარსკვლავებიც გვაქვს. ასევე სხვა გადანაცვლებების თუ ჩამატებების გამო ტექსტი, ვფიქრობ, "იბერება".
შოთა იათაშვილის თარგმანში: საათს განსაზღვრება ემატება: ჯიბის. სიტყვა flat გადმოტანილია, როგორც ოთახის; ჩრჩილი – როგორც ფარვანა (თუმცა, ჩრჩილიც პეპელაა). "კნუტივით კრიალა პირი" არ ნიშნავს კნუტის პირივით კრიალას. ასე, რომ ტექსტის გაუმართაობით აზრის მნიშვნელობა იცვლება; "ძროხასავით ძონძროხა" – ძროხასავით უკვე მინიშნებაა ძონძროხაზეც, რა საჭირო იყო "დაზუსტება" :) ვარსკვლავებიც, უბრალოდ ვარსკვლავებია და მათი სიმკრთალე არ ჩანს...
ლელა სამნიაშვილის თარგმანის გამოც მაქვს კითხვები: საათზე სათქმელად "ბომბორა" ალბათ შეუსაბამოა. პირველ სტროფში ამოგდებულია სიტყვა bald. შემდეგ: "მუზეუმში შენი სიშიშვლე საფრთხეს გვაგონებს და დაგყურებთ, როგორც კედლები" – არადა, ორიგინალში ისინი საკუთარ უსაფრთხოებას ივიწყებენ, მისი უსაფრთხოების სანაცვლოდ. ის, რომ ივიწყებენ საკუთარს, აქ ამოვარდნილია. "სარკეს რომ ჟონავს" – დასახვეწია, ხომ? ეს გამართული ქართული არ არის. თარგმანის ფინალში თვალს განსაკუთრებით ხვდება სიტყვა „გაგაწამეს“, რომელიც პლათს არ გამოუყენებია.
და ბოლოს, რაც საყურადღებო იყო: მესამე სტროფი მგონი ყველასთვის (ჩემთვისაც) რთული სათარგმნი აღმოჩნდა (სამიდან – დარბაისელისთვის ნაკლებად; იხ. ბოლოში დართული ფაილი).
--------
ახლა კი, ჩემი დამტვრეული ინგლისურით ნათარგმნი.
"დამტვრეულის" აღნიშვნით კრიტიკის "ზეწოლას" არ შევიმცირებ; პირიქით, ხაზს იმას ვუსვამ, რომ ვფიქრობ, ეს თარგმანი მაინც უფრო ზუსტია, ყოველ შემთხვევაში იმ ადგილებში, სადაც სხვა მთარგმნელებს პრობლემები ჰქონდათ:

დილის სიმღერა

სიყვარულმა აგამუშავა, როგორც ოქროს სქელი საათი.
ბებიაქალმა ხელი შემოგკრა ფეხისგულებზე და შენმა მკაფიო წამოყვირებამ
ადგილი მოძებნა ელემენტთა შორის.

ჩვენი ხმების ექო ადიდებს შენს მოსვლას. ახალი ქანდაკება
მონახაზთა მუზეუმში, შენი სიშიშვლე
ჩრდილავს ჩვენს უსაფრთხოებას. ვდგავართ გარშემო, როგორც ცარიელი კედლები.

მე არ ვარ დედაშენი მეტად,
ვიდრე ღრუბელი, რომელიც სარკეს წმენდს, რომ ზედ არეკლოს საკუთარი ნელი
ამოშლა ქარის ხელში.

მთელი ღამე შენი ჩრჩილი–სუნთქვა
კრთის ვარდისფერ ვარდთა ზედაპირიდან. მე ვიღვიძებ მოსასმენად:
შორი ზღვა იძვრის ჩემ ყურში.

ერთი წამოტირება და მე ვიწევი ლოგინიდან, მძიმე ძროხა და
ყვავილოვანი ჩემ ვიქტორიანულ ღამის პერანგში.
შენი პირი იღება, სუფთა, როგორც კატისა. ფანჯრის კვადრატი

თეთრდება და ნთქავს მკრთალ ვარსკვლავებს. და ახლა შენ ცდი
ერთი მუჭა ბგერის ამოთქმას;
სუფთა ხმოვნები იწევიან, როგორც ბუშტები.


Morning Song

Love set you going like a fat gold watch.
The midwife slapped your footsoles, and your bald cry
Took its place among the elements.

Our voices echo, magnifying your arrival. New statue.
In a drafty museum, your nakedness
Shadows our safety. We stand round blankly as walls.

I'm no more your mother
Than the cloud that distills a mirror to reflect its own slow
Effacement at the wind's hand.

All night your moth-breath
Flickers among the flat pink roses. I wake to listen:
A far sea moves in my ear.

One cry, and I stumble from bed, cow-heavy and floral
In my Victorian nightgown.
Your mouth opens clean as a cat's. The window square

Whitens and swallows its dull stars. And now you try
Your handful of notes;
The clear vowels rise like balloons.

-------
და ბოლოს, მე პლათის ეს ლექსი არც ისე მომწონს.

გადაწერეთ ფაილი – აღნიშნული სამი თარგმანის სრული ვარიანტებით.

პ.ს. ბლოგის პარამეტრების გამო გრძელი სტრიქონები "გატყდა" და მეორე ხაზზე გადმოვიდა :(