ბაქო

იანვრის ბოლოს ბაქოში ვიყავი – ყოველთვის მინდოდა ამ ქალაქში დაბრუნება. პირველად 7 წლის ასაკში ჩავედი დედასთან ერთად – მისი სამსახური წავიდა ექსკურსიაზე. ეს მოგზაურობა მახსოვს ბუნდოვნად, მაგრამ ძალიან თბილად. სულ რამდენიმე კადრი შემომრჩა: ძველი ქუჩა, სუვენირების მაღაზია, სადაც აღმოსავლურ სტილში მოხატული სინი ვიყიდეთ, ღამის ქუჩებში სეირნობა და კიდევ ძველი სასტუმრო, სადაც აივანზე არ გვიშვებდნენ მშობლები, რადგან, თუ არ ვცდები, პერსონალმა გააფრთხილა, თავი შეგვეკავებინა გასვლისგან.

რაც შეეხება ახლანდელი მოგზაურობის შთაბეჭდილებებს: შესაშურიც კი არის ის, თუ როგორ უვლიან ქალაქს (და არა მხოლოდ): სივრცესაც აღიქვამენ, ქალაქის დაგეგმარებაც აქვთ, არქიტექტურულ სტილსაც იცავენ (ეგ სტილი გემოვნების საკითხია, თორემ იცავენ), სახელმწიფო სიმბოლიკასაც დიდ პატივს სცემენ. არც საცობები აქვთ, არც აგრესიული მძღოლები ჰყავთ; ვაკვირდებოდი – მაშინაც კი, როცა ქვეითი შეუსაბამო ადგილზე გადადის, მოძრაობა ჩერდება და ყველა მანქანა ავარიულ მაშუქებს რთავს ქვეითის და უკანა მძღოლების გასაფრთხილებლად ყოველგვარი სიგნალის, საბურავების ღრჭიალის, მანქანიდან გადმოხტომის და "გამიშვი-გამატარეს" გარეშე; არც უსუფთაო ქუჩები აქვთ, უფრო მეტიც, პარკებში დაგებულ ქვაფენილს დილაობით წყლით და ჯაგრისით საგულდაგულოდ რეცხავენ. სკვერები და პარკები არაჩვეულებრივია – მრავალფეროვანი ნარგავებით და ძალიან მოვლილი; ბაქოს მიღმაც ასეა, ავტობანის გასწვრივ ფიჭვები და ნაძვებია დარგული ხრიოკებზე, სათითაო რიგს წვეთოვანი სარწყავი სისტემით რწყავენ და ეს იმ ნიადაგზე, სადაც ბალახიც არ ხარობს; მიწისქვეშა გადასასვლელებით ყოველგვარი "ბუტკების" და სუნების ბარიერების გადალახვის გარეშე ისარგებლებთ, საფეხმავლო არეალი ქალაქის ცენტრში უდიდესია და ნამდვილად საფეხმავლო (არა ისე, როგორც აქ – ერთი ქუჩა, სადაც მაინც შედიან მანქანები) და რაც მთავარია, ადამიანები არიან უზომოდ მშვიდები და აღმოსავლურად დინჯები. ზოგადად, ხალხი კეთილგანწყობილი იყო, ქუჩაში თუ რამე დამჭირდებოდა და ვკითხულობდი, ღიმილით და ყურადღებით ცდილობდენ დახმარებას. თუ რუსული (მით უმეტეს, ინგლისური) არ ესმოდათ, თურქული სიტყვების ცოდნა მეხმარებოდა თუნდაც იმის გარკვევაში, რომ ენა არ იცოდნენ.   

ბაქოში ყურები დაგისვენებთ თბილისური ხმაურისგან, ჟანგბადსაც მეტს ისუნთქებთ და კიდევ, ერთი ჩემთვის ყველაზე გამორჩეული ადგილი აქვთ – ბულვარი – სამჯერ ჩავიარე ბოლომდე და გული მაინც ვერ ვიჯერე. ზოგადად, ბულვარები ჩემი სისუსტეა, სტამბოლშიც ამიტომ მინდა ჩასვლა, რომ ბოსფორის ნაპირზე გავატარო დიდი დრო. ძალიან ბედნიერები მგონია ბაქოელები (და ზოგადად, ზღვისპირა ქალაქების მცხოვრებლები), რომლებსაც დღის ნებისმიერ მონაკვეთში შეუძლიათ თუნდაც ნავთობიანი ზღვის სანაპიროზე გასვლა, განმარტოება ან მეგობრებთან თუ საყვარელ ადამიანებთან ერთად ყოფნა. და მე მგონია, რომ ბაქოელები აფასებენ ამ შანსს – უამრავი ხალხი, ცივი სეზონის მიუხედავად, სანაპიროზე ატარებს დროს. საერთო ჯამში, ბევრი ვიპაპარაცე ბულვარშიც, ქალაქშიც და მაქვს 600-მდე კადრი. ვარჩევ და ნელ-ნელა ვდებ ფლიკრზე.

ერთ პატარა გოგოზე მინდა კიდევ დავწერო: ფასტ-ფუდის კაფედან, სადაც ყავისთვის შევედით, ორი მამა და მათი შვილები დამამახსოვრდნენ. დედების გარეშე იყვნენ მისულები. პირველ ოჯახს, ძალიან მინდოდა, მაგრამ ფოტო ვერაფრით გადავუღე: პატარა ბიჭი, რომელიც ჩემ წინ იჯდა, თვალს არ მაშორებდა. მისი დაახლოებით 4 წლის დაიკო იყო ძალიან საყვარელი, თან ლურჯი ჰიჯაბით შემოსილი, რამაც ცოტა არ იყოს, გული მომიწურა, არაერთი მუსლიმი ოჯახი მინახავს და ბავშვებს ჩვეულებრივად აცვიათ ხოლმე. ცოტა ხანში კიდევ ერთი მამა შემოუერთდათ პატარა და-ძმით. ჰიჯაბიანმა გოგომ მაშინვე ფრი გაუწოდა მასზე ცოტა უფროს გოგოს და უთხრა: "Ты моя подруга" :) ეს პატარა ჰიჯაბიანი ალბათ არასდროს დამავიწყდება. 

ბაქოს პარკ-ბულვარის მოლში წიგნის ფესტივალი ტარდებოდა. გადავხედე დახლებს და თარგმანებიდან აზერბაიჯანელების უახლესი გამოცემებია: კუტზეეს, კაფკას, ბეგბედერის, ფამუქის და სხვა თურქი მწერლების წიგნები, ასევე კლასიკური ევროპული ლიტერატურა. წიგნის პატარა მაღაზია მეტროსადგურშიც იყო – ჩვენგან განსხვავებით, მეტროს ფოიეში ბანკების და კოსმეტიკის ოფისების მაგივრად წიგნის მაღაზია რომ დამხვდა, გამიხარდა. "ალი და ნინო" ძალიან პოპულარულია. რამდენიმე გამოცემა ვნახე – ზოგი სასაჩუქრე, ზოგი ჩვეულებრივი. ფოტოს გადაღების ნებაც თავაზიანად მომცეს.

ნიზამის ქუჩაზე თინეიჯერები ჩახუტების დღეს აღნიშნავდნენ. მოგვიანებით "ქალწულის კოშკთან" შეგვხვდნენ ეს გოგო-ბიჭები და ჩახუტებაზე უარი არ გვითქვამს. ძალიან საყვარლები იყვნენ.

ბაქოდან წამოვიღე ჩაი და ლუქუმი. ჩემი "ჩაიხანას" მონაგარია: ჩაი ბეგქონდარათი, "ბერგა" (ბერგამოტით) და ერთიც ლამაზყუთიანი შავი აზერჩაი. განსაკუთრებით "ბერგას" გამოვარჩევდი, არომატის გამო.

ლუქუმი და აღმოსავლური ტკბილეული თბილისთან შედარებით იაფი ღირს. ქალაქში ყავის დალევა 1,5 მანათიდამ 3 მანათამდე დაგიჯდებათ. ჩემი აზრით, ზოგადად, არც ისე ძვირია კვება, თუმცა თბილისში მითხრეს, რომ ბაქო ძვირი ქალაქია. ბრენდების მაღაზიები გაცილებით ბევრია, ვიდრე ჩვენთან, ტანსაცმლის იქაურ ფასებზე ვერაფერს გეტყვით, არ შევსულვარ. წიგნების ფასები, რაც ვიკითხე, 5 მანათიდან იწყებოდა. სუვენირების – 1,5 მანათიდან. მუზეუმების მოსაკრებლებში, ყველაზე ძვირი გადავიხადე 5 მანათი, ზოგი მუზეუმი უფასოა, ზოგის ბილეთი 2 მანათი ღირს. დავათვალიერე ჰეიდარ ალიევის მუზეუმი, ქალწულის კოშკი, შირვანშაჰების სასახლე, მინიატურული წიგნების მუზეუმი. სუვენირების გამყიდველებს შორის ორი ბოლნისელი ვნახეთ და ერთი-ორი სიტყვა ქართულადაც გვითხრეს. ვალუტის გადაცვლა თბილისში ჯობია, ან საზღვარზე.

სხვა რა ვთქვა. ბაქოელ თოლიებს თბილისელი თოლიებისგან განსხვავებით წითელი ფეხები აქვთ:)

ქართველის კვალი რომ აღმოვაჩინე სანაპიროს მილიონობით ქვას შორის ერთ-ერთზე, გამეცინა. ამ ქვებზე ძირითადად სასიყვარულო ამბებია ხოლმე ამოკაწრული

იმერლები ბაქოში

წიგნის ფესტივალი

მეტროსადგურის ფოიეში

მიწისქვეშა გადასასვლელები

ფუნიკულიორის პარკში

ჩახუტების დღე

თბილისის მე-16 საერთაშორისო კინოფესტივალი

მეორე ნაწილი
(იხ.: პირველი ნაწილი)
ტექსტი შეიძლება შეიცავდეს სპოილერებს.
 

4 დეკემბერი:

„პაულინა“ (Paulina /La Patota) (2015)

ქვეყანა: არგენტინა /ბრაზილია/საფრანგეთი

რეჟისორი: სანტიაგო მიტრე (Santiago Mitre)

პაულინა წარმატებული ადვოკატია, თუმცა უარს ამბობს კარიერაზე და, მამისა და ბოიფრენდის წინააღმდეგობის მიუხედავად, არგენტინის ღარიბ რეგიონში სოფლის მასწავლებლად მიდის, სადაც ის სხვისთვის განკუთვნილი შურისძიების მსხვერპლი ხდება – აუპატიურებენ. მოძალადეებს შორის მისი მოსწავლეებიც არიან. პაულინა უარს ამბობს დამნაშავეების დასჯაზე, თუმცა მამის ჩარევის შედეგად, რომელიც გავლენიანი მოსამართლეა, ეს ხალხი ისჯება. მიუხედავად იმისა, რომ ფილმში ბოლომდე ვიყავი ჩართული, დარბაზი უკმარისობის განცდით დავტოვე. პაულინას გადაწყვეტილების მისეული ახსნა მაღალზნეობრივი გადმოსახედიდან გაკეთებულ ბანალურ განაცხადად აღიქმება, რომელსაც გაცილებით „მიწიერი“ მოსაზრებები (მამის, მეგობარი მასწავლებლის, ბოიფრენდის, დეიდის, ვივის) უპირისპირდება. 

6 დეკემბრის ფილმები:

„ცხვრები“ (Rams) (2015)

ქვეყანა: ისლანდია /დანია

რეჟისორი: გრიმურ ჰაკონარსონი (Grímur Hákonarson)

ყველაზე „ჩემი“ ფილმი წლევანდელ ფესტივალზე ნანახ ფილმებს შორის. ფილმი ეხება ისლანდიის მთიანეთში მცხოვრებ ფერმერ ძმებს – კიდის და გუმის, რომლებიც 40 წელია ერთმანეთს არ ელაპარაკებიან. ძმების ცხოვრების საზრისს ცხვრის ფარა წარმოადგენს – ისინი ერთმანეთს ეჯიბრებიან საუკეთესო ცხვრების გამოყვანაში. ძმების ერთადერთი დამაკავშირებელი ძაღლია, რომელიც წერილებს დაატარებს მათ შორის; მაგრამ ყველაფერი იცვლება, როგორც კი ფერმერებს საყვარელი საქმის კეთებას უკრძალავენ, როცა აიძულებენ, საკუთარი ხელით გაანადგურონ ყველაფერი, რაც მანამდე შეუქმნიათ. კომედიური მომენტებით გაჯერებულმა ამ დრამამ საბოლოოდ ისე იმოქმედა, რომ ძლივს გამოვაღწიე დარბაზიდან. არ ვაჭარბებ. ძალიან ბევრი სასოწარკვეთაა ამ ადამიანების ქმედებებში. ეს არის გადარჩენის იდეის გამო ბრძოლა მაშინ, როცა იმედი უზომოდ ცოტაა, როცა გრძელვადიანად არაფერია გათვლილი, როცა მთავარია ის, რომ შენი არსებობის საზრისის მცირე ნაწილი მაინც დარჩეს ცოცხალი და მასთან ერთად გააგრძელო სიცოცხლე. ისლანდიის პეიზაჟები ცალკე აღნიშვნას იმსახურებს.

„კაცი,რომელიც ცხენად იქცა“ (Mardi ke Asb Shod) (2015)

ქვეყანა: ირანი

რეჟისორი: ამირ-ჰოსეინ საღაფი (Amir-Hossein Saghafi)

* ფილმი, რომელშიც სულ წვიმს:)
* ფილმი, რომელსაც რეფრენად გასდევს მონოლოგი შინაარსით: მასთან ყოფნა არ ისურვეს, მისი ლოცვა ვერ გაიგეს, ყველგან სიბნელეა გარდა ცისა.
* ფილმი, რომელზეც მოვიწყინე. ალბათ „ცხვრების“ მერე რომ ვნახე, ამანაც იმოქმედა. ეს განსხვავებული ესთეტიკის ფილმია, უნდა აღიქვა, როგორც პოეზია. თუმცა ეს არ იყო „ჩემი“ პოეზია. 
 
ფილმი ეხება მამა-შვილის ურთიერთობას და შეიძლება განზოგადდეს, როგორც მამებსა და შვილებს შორის აღმართული კედლის შესახებ მოთხრობილ ამბად. ერთ მხარეს არიან მშობლები, რომლებსაც არ სურთ მარტოობა, არ აძლევენ შვილებს მათი ფრთების საფარველიდან გასვლის საშუალებას და მეორე მხარეს – შვილები, რომლებსაც სურთ და უფლება აქვთ, თავისი ცხოვრება ჰქონდეთ – უბადრუკი, მაგრამ მაინც თავისი – და ამის გამო ტოვებენ მამისეულ სახლს. აქ ორივე მხარეს თავისი სიმართლე აქვს. თანაბრად ვუთანაგრძნე სიკვდილის გზაზე დამდგარს და მას, ვინც იგივე გზაზე დადგომამდე საკუთარი ცხოვრების გავლას ითხოვს.

ჯამში, ამ ფესტივალის სამი ფილმი, რომლებიც ძალიან დამამახსოვრდა, არის:
1. "ცხვრები", 2. "შორიდან", 3. "აღთქმადადებული ქალწული".

რაც შეეხება ზოგადად ფესტივალს: როგორც ადრე, ახლაც არ ბრწყინავდა ქართულენოვანი სუბტიტრების ხარისხი: იყო ცუდი თარგმანი უამრავი შეცდომით; იყო შემთხვევა, როცა სუბტიტრების ჩართვა ვერ მოახერხეს და, საბოლოოდ, ფილმი 40 წუთის დაგვიანებით მხოლოდ ინგლისურენოვანი სუბტიტრებით ვნახეთ. მანამდე ბოდიშის მოხდით გვითხრეს, რომ შეგვეძლო ბილეთის ფულის დაბრუნება.
ერთი კომიკური მომენტიც: ბილეთების რიგში გამოირჩეოდა უშველებელი სიით მოსული ერთი ქალბატონი. „ამირანში“ იმ დღეს კომპიუტერის გაუმართაობის გამო ორივე სალარო არ მუშაობდა და ამიტომ მთელი საათი ან მას ემსახურებოდნენ ან მიმდინარე საბავშვო ფილმისთვის მოსულებს. შვებით ამოსუნთქვის შემდეგ რიგში უნებლიე სიცილი გამოიწვია ამ ქალის მობრუნებამ დამატებითი ბილეთების შესაძენად. მაგრამ ეს ყველაფერი არ იყო. ეს ქალბატონი თავის ორ დაქალთან ერთად დაახლოებით 4 ფილმზე აღმოჩნდა ჩემ გვერდზე და წილად მხვდა ბედნიერება, მომესმინა ყველა ეპიზოდის განხილვა.
 
აქვე ერთი სურვილიც: რატომ არ შეიძლება რომელიმე კინოთეატრში თუნდაც პატარა დარბაზი დაეთმოს საავტორო ფილმებს ჩემნაირი მაყურებლებისთვის, ვინც კომპიუტერში უგემურად ნახულობს  ფილმებს, ან თითქმის ვერც ნახულობს სწორედ ამ უგემურობის გამო:( თბილისის საერთაშორისო კინოფესტივალი ერთგვარი შვებაა ჩემთვის. ასე რომ, ველი მეჩვიდმეტეს:)

თბილისის მე-16 საერთაშორისო კინოფესტივალი

პირველი ნაწილი

წლევანდელ ფესტივალზე, ჩემი დღის გრაფიკის, ფესტივალის საიტზე დადებული მოკლე ანოტაციების გაცნობისა და განწყობების შედეგად, არჩევანი 8 ფილმზე შევაჩერე. განწყობას ვახსენებ იმიტომ, რომ გარკვეულ ფილმებზე, რომლებზე დასასწრებად გრაფიკი  არ მიშლიდა ხელს, სწორედ რომ ამ მიზეზით ვთქვი უარი, მაგალითად, სორენტინოს ფილმზე. კინოზე პირველად ვწერ, ვნახოთ, რა გამოვა. აქვე მინდა გაგაფრთხილოთ: ტექსტი შეიძლება შეიცავდეს სპოილერებს.

პირველი დეკემბრის ფილმები:
„ნაჰიდი“ (Nahid)  (2015)

ქვეყანა: ირანი

რეჟისორი: იდა პანაჰანდე (Ida Panahandeh)

ნაჰიდი ირანული ფილმია და გვიამბობს, როგორ იზღუდება ამ ქვეყანაში ქალთა უფლებები, როცა საქმე პირად ცხოვრებას ეხება. პირადი ცხოვრების მიღმა ფილმში არაერთი ყოფითი სცენაა ნაჩვენები, რაც ირანული საზოგადოების ზოგად სახეს კარგად წარმოაჩენს. ფილმი იუმორითაც არის გაჯერებული. საბოლოო ჯამში ნორმალური ფილმია, მაგრამ არა ისეთი სულისშემძვრელი, როგორებიც სხვა ირანული ფილმები იყო, რაც მინახავს (თითქოს სხვანაირი არც უნდა იყოს ირანული კინო).

„აღთქმადადებული ქალწული“ (Sworn Virgin) (2015)

ქვეყანა: იტალია /გერმანია/შვეიცარია/კოსოვო/ალბანეთი

რეჟისორი: ლაურა ბისპური (Laura Bispuri) 

„აღთქმადადებული ქალწული“ ჩემთვის ფესტივალის ერთ-ერთი ყველაზე დასამახსოვრებელი ფილმი აღმოჩნდა. მოგვითხრობს მთიელ გოგო ჰანაზე (ევროპის მთიან რეგიონებში შემორჩენილია ქალწულობის აღთქმის დადების ტრადიცია, როცა ქალს ოჯახში მამაკაცის ფუნქცია ენიჭება. ამ წესს ძირითადად უვაჟო ოჯახებში მიმართავენ, ქალი აღიქმება მამაკაცად, მას ასწავლიან კაცის უნარ-ჩვევებს, უცვლიან სახელს და შეძლებისდაგვარად გარეგნობასაც – უკრავენ მკერდს, ჭრიან თმას). სწორედ ასეთი აღთქმადადებული ქალწული ჩადის ალბანეთის მთებიდან ტირანაში, სადაც ნელ-ნელა უბრუნდება თავის ინდენტობას და თავიდან სწავლობს, თუ როგორ შეიძლება იყოს ქალი. საერთო ამბის მიღმა ჩანს ქალთა მძიმე ცხოვრება მთაში, სადაც მაქსიმუმ 60 წლამდე ცხოვრობენ ქალები და თუ რომელიმე 60 წელს გადასცდება, უკვე საოცრად იღბლიანია, თუმცა რა არის იღბლიანობა და რა არა, ეგ ჯერ კიდევ საკითხავია. გადარჩება ის, ვინც გაიქცევა; ვინც იპოვის საკუთარ გზას ცივილიზებულ სამყაროში; ვისაც სიკვდილის წინ მთაში არ მოუწევს თავსნაშველები შვილისთვის გამოსათხოვარი წერილის დაწერა. ერთი სიტყვით, დასამახსოვრებელი და კარგად გაკეთებული ფილმია. ერთ-ერთი გამორჩეული ეპიზოდი გარდაცვლილის დატირება იყო – როგორც ტრადიცია.  

ორი დეკემბერის ფილმების გამოტოვება თავისუფლად შეიძლებოდა – ვიფიქრე, რომ ტყუილად დავხარჯე დრო. ესენი იყო:

„ჰილდა“ (Hilda) (2014)

ქვეყანა: მექსიკა

რეჟისორი: ანდრეს კლარიონი (Andrés Clariond Rangel)

„ჰილდა“ – ეს იყო ლათინურამერიკული ამბავი ბოროტ მდიდრებზე და მათგან გაწამებულ მოსამსახურეებზე. ამბავი ქალზე, რომელიც შვილიშვილის ძიძას პირად მონად გაიხდის და მხოლოდ შემთხვევითობის გამო აღმოჩნდება მონის უბედურება ხანმოკლე. რიგში კი ახალი მონა დგება. მართალია, აქ აქცენტი იყო მდიდარ ხალხზე ამ ქვეყანაში, სადაც მათთვის ციხის კედლის მოხსნაც კი შეიძლება, თუ მდიდარი მამიკოს შვილს მასზე ლექსები აქვს ამოკაწრული და მოინდომებს მის წამოღებას, მაგრამ არც ის რჩება ყურადღების მიღმა, რომ ქალი, რომელსაც არაფერი აკლია მატერიალური თვალსაზრისით, სრულიად უინტერესოა ოჯახის წევრებისთვის, შესაბამისად, მას ემართება ისეთი ხარისხის აშლილობა, რომ მხოლოდ ახალგაზრდა მონას შეუძლია თავი ადამიანად ჩაათვლევინოს.

„ყველაფერი მათ შესახებ“ (All about Them) (2015)

ქვეყანა: საფრანგეთი /ბელგია

რეჟისორი: ჟერომ ბონელი (Jerome Bonnell)

რაც შეეხება  ფილმს „ყველაფერი მათ შესახებ“: ფილმი სამეულზეა – გოგოზე, რომელიც ერთდროულად არის ბიჭის და მისი გოგოს შეყვარებული. საბოლოოდ სამეული ერთიანდება, თუმცა დროებით. ეს არის იუმორით გაჯერებული ფრანგული ფილმი (აქ იგულისხმება ახალგაზრდების შესახებ გადაღებული ფილმებისთვის დამახასიათებელი თითქმის ყველა ნიშან-თვისება: ბავშვურსახიანი, ტუჩებდაპრუწული (სულ ფრანგული ენის ბრალია) გოგოები, „ტუსოვკები“, სადაც გოგოები ყოველთვის ერთი მანერით ცეკვავენ და ა.შ.:) ამ დროს სულ ჩემი ბავშვობისდროინდელი სერიალი მახსენდება ხოლმე – „ელენი და ბიჭები“). იყო ერთი ეპიზოდი, სადაც გულით ვიცინე. ისე კი, დიდი არაფერი.

სამ დეკემბერს ვნახე „შორიდან“ (Desde allá) (2015):

ქვეყანა: ვენესუელა /მექსიკა

რეჟისორი: ლორენცო ვიგასი (Lorenzo Vigas Castes)

წლევანდელი ვენეციის კინოფესტივალის „ოქროს ლომის“ მფლობელი და თბილისის ფესტივალზე ჩემთვის ჯერჯერობით ყველაზე დასამახსოვრებელი ფილმი, რომელმაც დამტოვა გაბრაზებული მთავარ გმირზე, მაფიქრა ძალიან ბევრი, მაგრამ თან საშინლად განმიზიდა მთავარი გმირის მორალის გამო. ნუ, ყოჩაღ რეჟისორს, მიზანში გაარტყა. ფილმი ეხება შუახნის გეის, რომელიც ვუაიერისტია, ქუჩაში სთავაზობს ფულს პატარა ბიჭებს და აჰყავს სახლში. ელდერი 16-17 წლის ბიჭია, რომელიც არმანდოს მოთხოვნებს არ ემორჩილება, ფული მიაქვს და მიდის. თუმცა, როგორც ხვდებით, მათი გზები კვლავ გადაიკვეთება. გავბრაზდი იმიტომ, რომ ელდერი არის მამისგან დათრგუნული ბიჭი და ურთიერთობის დაწყებიდან მალევე ამ კაცში ქვეცნობიერად მამას ეძებს, დროთა განმავლობაში აღფრთოვანდება მისით, ყველაფერს უზიარებს, მათ შორის იმ ადგილს, სადაც მამას დაყავდა; ეკითხება, შვილი რომ ჰყავდეს, სცემდა თუ არა მას და უარყოფითი პასუხი აშკარად დიდ შთაბეჭდილებას ახდენს, რადგან მას უმოწყალოდ სცემდნენ. „ველური“ ელდერი ნელ-ნელა შინაურდება, ის მზად არის დაწვეს არმანდოსთან და მეტიც, მზად არის მოკლას მისი გულისთვის, თუ არმანდოს ენდომება. პრაქტიკულად, ის უმოწყალოდ გამოყენებული ადამიანია. თუმცა თან ვფიქრობდი, იქნებ შიშის გამო გაწირა, რომ არ შეყვარებოდა. მაგრამ მალევე მიბრუნდება სიბრაზე:) მოკლედ, ბევრს მალაპარაკებს ეს ფილმი, ჯერაც ვერ ვიტან მთავარ გმირს:)


კვირის ბოლოს კიდევ სამ ფილმზე დავწერ და ცოტასაც – ფესტივალზე. 2015 წელს ეს ბლოგი ფესტივალების დღიურად იქცა, რას ვიზამთ, სხვა ვერაფრით ვაცოცხლებ:)

წიგნის ფესტივალ(ებ)ი - 2015

ტრადიციას არ ვღალატობ და წიგნის ფესტივალის ფოტოებით გამოვაცოცხლებ ბლოგს.
ამჯერად – მე-17: ოღონდ, შედარებით მცირეგამომცემლობებიანი და მცირესტუმრიანი, თანაც შესამჩნევად გაძვირებული წიგნებით. წელს ერთი ფესტივალის ნაცვლად ორი მივიღეთ – ერთი ტრადიციული და მანამდე, მაისშივე, ახალი – "წიგნი და მუსიკა". ორივე ფესტივალის შედეგად დამიგროვდა ეს წიგნები (რაც ძალიან მახარებს და ერთი სული მაქვს, წავიკითხო):
მიშელ უელბეკის "კუნძულის შესაძლებლობა",
მარიო ვარგას ლიოსას "ცუდი გოგოს ოინები",
ჰერმან ჰესეს "ზიდჰარტა",
ჯეფრი იუჯიდინისის "თვითმკვლელი ქალწულები",
ოვიდიუსის "მეტამორფოზები",
"ძველი ბერძნული პროზა",
ქსავიერ დე მესტრის "მოგზაურობა ჩემი ოთახის გარშემო",
დავით წერედიანის "სვანური სიმღერების კვალდაკვალ".

* * *

რასაც ქვემოთ წაიკითხავთ, თიკოს წყალობით მოხვდა ახლა აქ < 3

 "დღეს ჩვენი გადასახედისკენ რომ გავემართე და მოაჯირთან დოინჯი შემოვირტყი წელზე, უცებ მეგონა, რომ ჩემი კიდურები ჩემი არ იყო, რაღაც ძალით მამაჩემი ჩასახლდა ჩემს სხეულში და მის მოძრაობებს ვიმეორებდი. იმიტომ, რომ ასე არ დავდივარ, არასდროს შემიმჩნევია. ჰოდა, ეგ არის ალბათ ყველაზე მაგარი რამე, როცა ფიზიკურად აღარ არსებობ და შენს მოძრაობებს ვიღაც იმეორებს.
პ.ს. მამამ კიდევ დედას უთხრა ერთხელ, დედაჩემივით დადისო."

* * *

სექტემბრის შემდეგ არ დამიწერია – ახლა დავხედე ბოლო პოსტის თარიღს. შემოსვლითაც იშვიათად შემოვდიოდი ამ ბლოგზე. ფაქტი სახეზეა – ინტერესი დავკარგე და სურვილი – ვწერო საკუთარ თავზე. თუ რამის თქმა მინდა, სტატუსებით შემოვიფარგლები, ბლოგებიდან კი მხოლოდ "გზაში წაკითხულ წიგნებს" ვაახლებ. აი, ასეთია ჩემი ბლოგერული რეალობა 2015 წლის 3 იანვრისათვის.

ცხადია, ბლოგის ერთგულად შემორჩენილ მკითხველებს გილოცავთ ახალ წელს, წარმატებული და ბედნიერი წელი გქონოდეთ და, რაც მთავარია, ჯანმრთელები იყავით :)

#bhappy

გუშინ, მთელი დღე თბილისის ზოოპარკში მიმდინარე მოვლენებს ვადევნებდი თვალს და ღამით, როცა ნარკოზის ხანგრძლივი ზემოქმედების შემდეგ, როგორც იქნა, გაიღვიძა სპილო გრანდმა, თავი ბედნიერად ვიგრძენი. მერე, ძილის წინ ვფიქრობდი, რა გვაგრძნობინებს თავს ბედნიერად; რამდენი წვრილმანი ხდება ყოველდღიურად ჩვენს ცხოვრებაში, რაც პოზიტივით გვავსებს. ამ დროს კი, ადამიანთა უმეტესობას რომ ვკითხოთ, არის თუ არა ბედნიერი, იტყვის, რომ არა. ყველა რაღაც გრანდიოზულის მოხდენას ელის, ბედნიერებად მხოლოდ რადიკალურ პოზიტიურ ცვლილებებს თვლიან.

ადრე ვწერდი მადლიერებაზე – როცა ბლოგზე მექსიკურ რეტაბლოებს ვფენდი – რამდენი წვრილმანის გამო შეიძლება ვიყოთ მადლიერი (და შესაბამისად, ბედნიერი). რაც დრო გადის, უფრო და უფრო მემატება მადლიერების გრძნობა, სწორედ იმ "წვრილმანებისთვის", რაც ყოველდღე ხდება. არ ჩამოვთვლი, რა მაგრძნობინებს თავს უკეთ. თუნდაც გათენებიდან შეიძლება დაწყება. თუ ჩიტებს დავაკვირდებით, ვნახავთ, როგორ უხარიათ მათ გათენება. მგონია, რომ გათენების გამო ყველაზე მადლიერები ჩიტები და მცენარეები არიან. მათგან მაგალითის აღება შეიძლება. მოკლედ, რა მინდოდა მეთქვა: ყოველი დღიდან ნათელი ფერების ამოკრება ჯობს და მათი საშუალებით თუნდაც წარმოსახვაში "რეტაბლოების" ხატვა. როცა მადლიერები ვართ, მეტი გვეძლევა – მეტი ნაწილაკი სასიცოცხლო ენერგიის გამოსამუშავებლად. მთავარია, მათი "ჩავლება" ვისწავლოთ, მათი მოხელთება და სევდისთვის, რომელსაც ვერსად გავურბივართ, დაპირისპირება.

ქალაქი, სადაც ყველა ბედნიერია

ეს სათაურად გამოტანილი ფრაზა ერთი პატარა ლიტვური ქალაქის სლოგანია და არ მგონია, ცარიელი სიტყვები იყოს – ასე თავისუფლად თავის თანამოქალაქეებს თვალებში ნაცარს ვერავინ შეაყრის, ყოველ შემთხვევაში, ლიტვაში. ძალიან მინდა, ჩვენთანაც ასეთი მიზანი დაისახონ თვითმმართველმა ერთეულებმა და რაც მთავარია,  ეცადონ მიზნის მიღწევას. უტენას მუნიციპალიტეტი არა მხოლოდ ლიტვის მასშტაბით ითვლება წარმატებულად, არამედ ევროპის მუნიციპალიტეტების ტოპათეულშია შესული. მე რაც უკეთ გავიცანი, იყო ქალაქის საჯარო ბიბლიოთეკა (ლიტვაში სწორედ ამ ბიბლიოთეკის დირექტორის მიწვევით ჩავედი), რომელიც ჩვენი რეგიონების (და თუნდაც თბილისის საქალაქო) ბიბლიოთეკებისგან ცა და მიწასავით განსხვავდებოდა. პოეზიის ერთ-ერთი საღამოც ბიბლიოთეკაში გაიმართა, სადაც ასევე მოისმინეს ლექსები თარგმანების თანხლებით.

საჯარო ბიბლიოთეკა ძმებ ანტანას და მოთეუს მიშკინისების სახელს ატარებს – მათ შესახებ ქვემოთ გიამბობთ.შენობა აშენებულია ისე, რომ ქუჩიდან შეგიძლიათ დააკვირდეთ სამუშაო პროცესს. როგორც გვითხრეს, ეს გადაწყვეტილება ბიბლიოთეკის პოპულარიზაციისთვის მიიღეს. მკითხველების დაშვება ფონდთან თავისუფალია, აქვთ სხვადასხვა აქტივობები, მათ შორის სკოლის მოსწავლეებისთვის. თამამად შეიძლება ითქვას, რომ საჯარო ბიბლიოთეკა ქალაქის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი კულტურული ცენტრია.

ბიბლიოთეკის დირექტორი ვიდა გარუნკსტიტე

ბოლო, დასკვნითი ღონისძიება იყო ანტანას მიშკინისის სახელობის პრემიის გადაცემა და პოეზიის საღამო, რომელიც ჩატარდა იუკნენაიში, უტენას რაიონში, ანტანას და მოთეუს მიშკინისების ლიტერატურულ-ეთნოგრაფიული სახლის ეზოში.

პრემია პრესტიჟულია და გაიცემა ყოველ წელს, მხოლოდ ლიტველ პოეტებზე. ანტანას მიშკინისი (1905–1983)  იყო ცნობილი ლიტველი პოეტი, პროზაიკოსი, მთარგმნელი და პუბლიცისტი. ცხოვრების გარკვეული წლები რუსული ხელისუფლების წყალობით გადასახლებაში გაატარა. მისი ძმა მოთეუსი (1898–1974) გახლდათ ლიტერატურის კრიტიკოსი, მთარგმნელი და პედაგოგი.
ძალიან ლამაზ დასახლებაშია ჩადგმული მათი მოკრძალებული, ყვითელი სახლი. მოვიხიბლე როგორც ბუნებით, ისე სახლის ინტერიერით. მანამდე სულ მაინტერესებდა, როგორ იყო მოწყობილი ეს ტრადიციული სახლები. განსაკუთრებით მომეწონა სასტუმრო ოთახის ღუმელი, რომელიც ვერ გადავიღე ხალხმრავლობის გამო – საღამოს შემდეგ ამ სახლში  გვიმასპინძლა უტენას მერმა:

ქ. უტენას მერი ალვიდას კატინასი (პირველი რიგი, მარჯვნიდან მეოთხე) თავადაც პოეტია, დიდ ყურადღებას აქცევს მუნიციპალიტეტის კულტურულ ცხოვრებას და ხალხისგანაც სიყვარულს იღებს პასუხად, რაც ამ შეხვედრაზეც იგრძნობოდა

 სახლის მოკრძალებული, თუმცა მყუდრო ინტერიერი

ამ საღამოზე თითო ლექსი კვლავ ყველა სტუმარმა წავიკითხეთ; უცხოელებმა, ცხადია, თარგმანების თანხლებით. აქვე მინდა დიდი მადლობა ვთქვა ქართველი მთარგმნელების, ქალბატონების ნანა დევიძისა და ლიდია გიორგობიანის მიმართ. როდესაც ლექსები უცხოელ მსმენელში მოწონებას იმსახურებს, ვფიქრობ, ამაში კარგად შესრულებული თარგმანების დამსახურება დიდია. პოეზიის თარგმნა ხომ გაცილებით რთულია, ვიდრე პროზისა. თარგმანები ამ შემოდგომით დაიბეჭდება ერთ–ერთ ლიტვურ ჟურნალსა და ფესტივალისთვის სპეციალურად გამოცემულ ალმანახში.

სხვა რა შემიძლია ვთქვა... უამრავი წვრილმანია, რაც დარჩა ჩემს მოგონებებში: კადრები, რომლებიც გადავიღე და აქ არ დავდე; კადრები, რომლებიც მხოლოდ მზერამ აღიქვა და დაიმახსოვრა; გამოყოლილი ფერები, ხმები, სუნები, გემოები, კონკრეტული ადამიანების ამბები... ისე, ერთი პოსტი შეიძლება ამ თემასაც  მივუძღვნა. იმედია, დიდხანს აღარ გადავდებ :)

ჩემი ხელით (2)

ადრე სოფის და ტომას დავპირდი, რომ კიდევ გამოვფენდი ხელნაკეთობებს. ბოლო დღეები სახლს ვალაგებდი, ჰოდა, გადმოვაწყე რაღაცები. ახლა ამათ დავდებ: ყაისნაღით მოქსოვილი ჩანთა და საქსოვი ძაფის კოჭი, რომელიც, მას მერე რაც მოვხატე, ლარნაკია (თუმცა უძირო, ამიტომ ხელოვნურ ყვავილებს თუ ჩავაწყობ) :)

 

იკვრება ღილებით

 

 

საულე და აჩუ

ორი ლიტვური სიტყვა, რომლებიც არასდროს დამავიწყდება არის "საულე" და "აჩუ". საულე ჯერ კიდევ თბილისში, ლიტვური პოეზიის ფესტივალიდან დამამახსოვრდა – განსაკუთრებით ვლადას ბრაზიუნასის ლექსებიდან "ისმოდა" ხშირად; თარგმანების გაცნობისას კი აღმოჩნდა, რომ საულე მზეს ნიშნავდა. ლიტვაში რომ მზე ძალიან უყვართ, ამაში მოგვიანებით დავრწმუნდი:

ჩვენი პოეზიის ერთ–ერთი საღამო ეთნო-კოსმოლოგიურ მუზეუმში ჩატარდა. საღამომდე, ცხადია, მუზეუმი დავათვალიერეთ და მის დირექტორს, გუნარას კაკარასს შევხვდით. ძალიან შთამბეჭდავი ადამიანია ბატონი კაკარასი – გულს მზის გამოსახულება უმშვენებს. მზეს მხოლოდ მის გულზე არ იპოვით – მუზეუმის ეზოში ლიტვის ყოველი რეგიონიდან ჩამოტანილი უზარმაზარი ლოდებით მზის გამოსახულებაა შექმნილი.

მუზეუმი და ობსერვატორია

გუნარას კაკარასი

მზის სიმბოლო და ჩემი ანარეკლი

თუმცა დავიწყებ თავიდან: ამ მუზეუმის და ობსერვატორიის შექმნის იდეის ავტორი სწორედ გუნარას კაკარასია. ის დღემდე ზრუნავს მუზეუმის განახლებაზე და მგონია, რომ პრაქტიკულად მისით ცხოვრობს. მომეწონა ის ფაქტი, რომ მუზეუმის მოწყობაში სახელმწიფო დაუდგა გვერდით და დააფინანსა მისი იდეები. დღეს ერთ–ერთი პოპულარული ადგილია როგორც ტურისტებისთვის, ისე ადგილობრივებისთვისაც: გზაზე მექორწილეებს შევხვდით – ამ რეგიონში ახალდაქორწინებულებს ტრადიციად ჰქონიათ ობსერვატორიის შენობაში და მიმდებარე ტერიტორიაზე სამახსოვრო ფოტოების გადაღება.

ძალიან   მომხიბლა ისტორიამ, რომელიც დირექტორსა და მის მეუღლეს ეხებოდა.  ყოველთვის ვფიქრობდი, რომ საერთო მისწრაფება ძალიან აახლოებს წყვილს, ჰოდა ამ წყვილის ისტორიაც ასეთია – ცოლი ქმრის გვერდით იდგა მუდამ, ერთად მოაწყეს ეს მუზეუმი, მისი დამსახურებაა მუზეუმის ულამაზესი ბაღიც. თავის მხრივ, ქალი ფოტოგრაფი იყო – მე ვიტყოდი, ძალიან კარგი. იღებდა გარეულ ცხოველებსა და ფრინველებს და, რაც მთავარია, ზრუნავდა მათზე (ეს კარგად ჩანს ფოტოებიდან). თავად ქალბატონი კაკარასის მიმართ დიდ სიყვარულზე კი მოგიყვებათ დარბაზი, რომელიც მის ფოტოგამოფენას ეთმობა.

ბაღის ერთი მონაკვეთი

ამ ულამაზესი ტბის ხედი სწორედ მუზეუმის ბაღიდან იშლება

კიდევ ერთი ხედი მუზეუმიდან

მზე მხოლოდ ლოდებით არ შეუქმნიათ აქ: მუზეუმის დარბაზები მიწისქვეშ სართულებად არის აგებული და ეთნოგრაფიული ექსპონანტების დიდი ნაწილი სწორედ მზის კულტს ეძღვნება: როგორც ჩანს, ლიტვაში მზისადმი დიდი სიყვარული აქვთ, უამრავ უძველეს საყოფაცხოვრებო ნივთზე მზე არის გამოსახული. მოგვიანებით დავფიქრდი ყვითლად შეღებილ ლიტვურ სახლებზეც – მე მგონია, რომ ესაც მზის გამოა.

კედელში არსებული კარიდან მოხვდებით მიწის ქვეშ მდებარე ათამდე საგამოფენო დარბაზში, ასევე კინოდარბაზში, საიდანაც ლიფტით ან კიბეებით (მე ეს უკანასკნელი ვარჩიე) შეძლებთ ასვლას იქ, სადაც ჩვენი პოეზიის საღამო ჩატარდა 

საგამოფენო დარბაზებში ამავალი კიბე

საღამო შენობის ყველაზე მაღალ წერტილში – აი, ამ შუშის დარბაზში ჩატარდა, საიდანაც ულამაზესი ხედი იშლებოდა:

როგორც ჩანს, ბატონი კაკარასი ძალიან აფასებს ლიტერატურას და, ზოგადად, კულტურას – ხშირად უთმობს თავის მუზეუმს ხელოვანებს. ჩამავალი მზის სხივების ფონზე ჩვენს ლექსებს გოგონების ჯგუფის სამ ხმაში, თანამედროვე ინტერპრეტაციით  შესრულებული ლიტვური ფოლკლორული სიმღერები ენაცვლებოდა.
 

მზის ამბავი ამ ფოტოთი მინდა დავასრულო: ეს მანქანა ვილნიუსში ვნახე და სასწრაფოდ გადავიღე – თან ზუსტად ვიცოდი, რომ ბლოგისთვის ვიღებდი:) საულე ქალის სახელიც არის, ალბათ მანქანის მფლობელიც საულეა, მაგრამ ჩემთვის ეს სანომრე ნიშანი მზის სადიდებელივით იყო:)

და ბოლოს, სიტყვა, რომელიც ალბათ ვერც დამავიწყდება – ეს არის "აჩუ",  ლიტვურად მადლობა, ყოველთვის დიდი მადლიერების გრძნობით რომ ვამბობდი.